Qanunvericiliyə əsasən işçilərin - ezamiyyə hüquqları, ezamiyyə xərclərinin ödənilməsi hüquqları necə tənzimlənir?
Nədən bəzi işəgötürənlər bu sahədə işçilərin qanuni əmək hüquqlarını pozur, pozmaqda maraqlı olur, pozmaqdan çəkinmir, pozduğu halda isə, qanunla müəyyən edilmiş qaydada maddi və ya digər məsuliyyət daşımırlar?
Fikrimcə, bunun bir neçə əsas səbəblıri var:
1. Azərbaycan Respublikasında: işçilərin bu barədə olan və ezamiyyə qaydalarını nizama salan kifayət qədər - normativ hüquqi aktları mövcuddur.
2. Bu qaydaları tənzimləyən normativ hüquqi aktlar arasında - mübahisəli məqamlar və ya boşluqlar demək olar ki, yoxdur.
3.Fikrimcə, əsas səbəblərdən biri, bu sahəyə görə məsuliyyət daşıyan vəzifəli şəxslərin, bu normativ hüquqi xarakterli aktları bilməməsi və ya məlumatsız olmasıdır.
4. Digər səbəb bildikləri halda, bilərəkdən və ya qəsdən, qərəzli olaraq bu normativ hüquq aktları pozmalarıdır.
5. Həmin vəzifəli şəxslərin - normativ hüquqi aktları pozmalarına görə qanunla nəzərdə tutulan qaydada intizam, inzibati və cinayət məsuliyyətinə cəlb olunmamalıdır.
Ezamiyyə qaydaları haqqında - qısa formada olsa da, bir daha məlumat vermək istəyirəm:
6. Ezamiyyə nədir? Dövlət orqanı, müəssisə, idarə və ya təşkilatın rəhbərinin sərəncamı (əmri) ilə işçinin daimi iş yerindən -müəyyən olunmuş müddətə başqa yerə və ya iş yerinə xidməti tapşırığı yerinə yetirmək üçün gedib - qayıtması xidməti ezamiyyət sayılır.
7.İşçilərə ezamiyyə pulu,ezamiyyətdə olduğu bütün dövr üçün ödənilir. Yəni, Ezamiyyətdə olduqları günlərin sayına görə. Ezamiyyətdə olduqları vaxt iş günləri: bayram, istirahət və digər qeyri iş günlərinı düşərsə-əmək haqqı ikiqat məbləğdə ödənilir.
8.Ezamiyyə barədə əmri olan işçinin nəzərdə tutulan ezamiyyə yerinə gedib-qayıtması, bu barədə ezamiyyə vərəqində müvafiq qeydin edilməsi, möhürlə təsdiq edilməsi, xidməti tapşırığı yerinə yetirməsi, həmin İşçinin ezamiyyədə olmasını təsdiq edir,işçiyə əmək haqqının və ezamiyyə xərclərinin AR-nın Əmək Məcəlləsində və Nazirlər Kabinetinin qərarında nəzərdətutulan qaydada ezamiyyə pulu alma hüququ verir.
9. Yaşadığı inzibati ərazi vahidindən - başqa bölgəyə, habelə xarici ölkələrə ezamiyyətə göndərilən işçilərin:iş yeri, vəzifəsi və peşəsi, eyni zamanda orta əmək haqqı saxlanılır.
10. Azərbaycan Respublikasının ərazisində ödənilən ezamiyyə xərclərinin normaları ilə, xarici ölkəyə göndərilən işçinin ezamiyyə xərcləri arasında müəyyən fərqlər vardır:
11. Xarici ölkələrə ezamiyyəyə göndərilən işçilərin gündəlik ezamiyyə xərcləri - həmin ölkəyə və ya şəhərə görə müxtəlif məbləğ və xarici valyutanın məzənnəsinə görə dəyişir.
12. Azərbaycan Respublikasının ərazisində ezamiyyə xərclərinin 1 günlük norması: Bakı şəhərində 125,0 manat, Naxçıvan şəhərində 100 manat, Gəncə və Sumqayıt şəhərlərində 95,0 manat, digər şəhərlərdə və rayon mərkəzlərində, şəhər tipli qəsəbələrdə və kəndlərdə 90,0 manat müəyyən edilib.
13. İşçilərin ezamiyyə xərclərinin bir günlük normasına: gündəlik, mehmanxana, rabitə, şəhərdaxili nəqliyyat(taksidən istifadə istisna olmaqla) və digər xidmətlər ilə bağlı xərclər daxildir.
14.Ezamiyyə zamanı nəqliyyat xərcləri: ezam olunma yerinə getmək-qayıtmaq, ölkə-daxili xərclər - təqdim edilən sənədlər əsasında ödənilir.
15. Daimi iş vaxtı yolda keçən və gediş-gəliş xarakteri daşıyan, növbə (vaxta) metodu ilə işləyən və çöl şəraitində çalışan (gündəlik iş vaxtı başa çatdıqdan sonra öz daimi yaşayış yerinə qayıtmaq imkanı olmayan) müəssisə, idarə, təşkilatlarda işçilərə ezamiyyə xərcləri əvəzinə hər gün üçün 15,0 manat əlavə vəsait verilir.
16. Azərbaycan Respublikası İnzibati Xətalar Məcəlləsinin192-ci maddəsinə əsasən, işçinin: ezamiyyə xərclərinin, məzuniyyət və əmək haqlarının-qanunvericiliklə nəzərdə qaydada ödənilməsində tutulmuş müavinət və digər ödənişlərin ödənilməsində qanun pozuntularına yol verilməsinə görə-vəzifəli şəxslər 700 manatdan - 1500 manatadək məbləğdə cərimə edilir.
17. Azərbaycan Respublikası Əmək Məc-nin 310-cu maddəsinə əsasən: İstər işçilər, istər işəgötürənlər, istərsə də başqa fiziki şəxslər Əmək Məcəlləsi və əmək qanunvericiliyi sisteminə daxil olan digər normativ hüquqi aktlarda nəzərdə tutulan hüquqlarıpozmağa, məhdudlaşdırmağa görə maddi, intizam, inzibati və ya cinayət məsuliyyəti daşıyır.
Azər Quliyev
Neftçilərin Hüqualrının Müdafiəsi Təşkilatının
Eksperti - (dia-az.icu)