Nigar ÖGEDAY
Tarix: 21-04-2025, 12:41 | Çap et
Görünməz Güc: Çin, Amerika və Dünyanı Səssizcə Necə Əsir Alır?
Forbes jurnalının son hesabatı, Amerikanın müdafiə sənayesində Çin istehsalı komponentlərin nə qədər həlledici rol oynadığını bir daha sübut etdi. ABŞ Silikon Vadisi, PUA (pilotsuz uçuş aparatı) texnologiyalarında önə çıxmaq istəsə də, hava gövdəsindən kameralara, batareyalardan ekranlara qədər demək olar ki, hər hissə Çində istehsal olunur.
Viper adlı hücum PUA-sında Çin mühərriklərinin istifadə olunması ilk olaraq inkar edilsə də, daha sonra etiraf edildi. Anduril şirkətinin rəhbəri videoya baxaraq “Bəs hava gövdəsi haradandır?” sualını verəndə, sistemin tam olaraq Çin parçaları üzərində qurulduğu ortaya çıxdı.
Bəs bu təkcə PUA-larla məhdudlaşırmı? Əsla.
Çinin qlobal gücü yalnız istehsalla deyil, strateji səssizliklə inkişaf edir.
Tramp dövründə “Əvvəl Amerika” şüarı ilə daxili istehsala dönüş cəhdi oldu. Lakin indi görünür ki, bir çox kritik sahələrdə Çin, ABŞ-ı sistemli şəkildə özündən asılı vəziyyətə salıb.
ABŞ-ın bir çox texnoloji şirkəti, o cümlədən Apple, Tesla, Nvidia, Intel – hamısı ya istehsal, ya da təchizat baxımından Çinə birbaşa və ya dolayı şəkildə bağlıdır. Bu asılılıq yalnız texnologiya ilə bitmir:
Dərman sənayesi – ABŞ-da istifadə olunan bəzi əsas antibiotiklərin maddələri yalnız Çində istehsal olunur.
Nadir torpaq elementləri – Elektronika, silah texnologiyaları və hətta yaşıl enerji sistemləri üçün həyati əhəmiyyət daşıyan bu elementlərin %80-dən çoxu Çindən gəlir.
Çip istehsalı və qablaşdırma – Çox sayda çipin son mərhələləri Çin və Tayvan ətrafında tamamlanır.
ABŞ-ın keçmiş Milli Təhlükəsizlik Şurası üzvü Josh Steinman deyir:
“Biz rəqib olaraq gördüyümüz dövlətə kritik sahələrdə demək olar ki, tam asılıyıq.”
Bu nə deməkdir?
Bir gün Çin “İxracı dayandırıram” desə, Amerika iqtisadiyyatının və hərbi gücünün təkərləri dönməyə bilər.
Yatırımçılar xəbərdarlıq edir: “Kəskin şəkildə ayrılmaq ABŞ texnologiya sektorunu çökdürər.”
Forbes-in bu xəbəri, buz dağının yalnız görünən ucudur. Çin, rəqəmsal ipək yolu ilə Asiyadan Afrikaya, Avropadan Latın Amerikasına qədər bütün bölgələrdə infrastruktur, kredit və texnologiya ilə təzyiq gücü yaradır. Çoxu hələ də bunun fərqində deyil.
Çin bir qapalı qutu kimidir. Daxilinə girə bilməzsən, ancaq içindən dünyaya yayılan təsiri hər gün artır. Təkcə iqtisadi güc deyil, strateji sabitlik və texnoloji gələcək də Pekin hökumətinin barmaqları arasında formalaşır.
Amerika bir tərəfdən Rusiyanı zəiflətmək üçün milyardlarla dollar xərcləyir, digər tərəfdən isə sistemini Çin istehsalına təslim etmiş vəziyyətdədir. Bu paradoksal durumun gələcəkdə nə kimi qırılmalar doğuracağını isə zaman göstərəcək.
Çinin “səssiz istilası” artıq başlamışdır. İndi sual budur: Qərb bu istilanı nə zaman və necə anlayacaq?
|
|
|
|
|
|
|
|
Putin SSRİ-ni bərpa edə biləcəkmi?
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| • Qafqaza yaxınlaşan təhlükə: - SSRİ-nin tərəfdaşı Rusiya üçün hərəkətə keçdi
Dünən, 17:42 |
|
|
|
| • Polşa Yermakın evində aparılan axtarışla bağlı Ukraynadan izahat gözləyir
Dünən, 17:36 |
|
|
|
| • 1 nömrəli azərbaycanlı "qanuni oğru" kimdir və nə işləyir? - "Ailəmi tək dolandırıram"
Dünən, 17:20 |
|
|
|
| • Ermənistanın 44 günlük müharibədə itkiləri artır
Dünən, 17:17 |
|
|
|
| • Fakültənin dekan müavini ilə kafedra müəllimi arasında qalmaqal - “Uzun müddətdir müəllim və tələbələrə qarşı...”
Dünən, 17:15 |
|
|
|
| • Vüqar Behbudovun öz bacısından ofis icarəyə götürməsinə görə tenderi ləğv olundu - AXI NİYƏ?
Dünən, 17:09 |
|
|
|
| • Partiyalar büdcədən ayrılan 6 milyonu necə XƏRCLƏYƏCƏKLƏR?
Dünən, 17:04 |
|
|
|
| • Dayə kimi çalışdığı evdən 60 min manatlıq qızıl oğurlamaqda şübhəli bilinən qadın saxlanılıb - TƏFƏRRÜAT
Dünən, 17:02 |
|
|
|
| • Hakimin “vurulması” ilə nəticələnən qalmaqallı hökmün təfərrüatları - MÜSTƏNTİQ VƏ TƏHQİQATÇININ DA BAŞI DƏRDDƏ
Dünən, 16:59 |
|
|
|
| • Seyidovun rəhbərlik etdiyi rayonda abadlıq işlərinə 1.1 milyon sərf olunacaq
Dünən, 16:56 |
|
|
|
| • FHN-in yalnız maşın alan institutu: “Azkommunallayihə” nə işlə məşğuldur? - ARAŞDIRMA
Dünən, 16:44 |
|
|
|
| • Ermənistan Aİ-nin böhran idarəetmə missiyalarında iştirak etməyə hazırlaşır
Dünən, 16:35 |
|
|
|
| • Ramiz Mehdiyevlə bağlı yeni mərhələ başlayır: hədəf göstərildi - ARAŞDIRMA
Dünən, 16:34 |
|
|
|
| • Hindistan “iki od arasında” - Rusiyanı seçəcək, ya ABŞ-ni?
Dünən, 16:32 |
|
|
|
| • Ermənistan və İsrail arasında gərginlik - Kostanyan Qüdsə getməyinə peşman oldu
Dünən, 16:30 |
|
|
|
| • Xətai RİH-də yeni təyinat olub - ƏMR
Dünən, 16:26 |
|
|
|
| • Hansısa “üzdəniraq” çıxıb qarnını göstərir biz də gülürük – Elçin Lənbəranski
Dünən, 16:22 |
|
|
|
| • İlqar Məmmədov əməliyyat olundu
Dünən, 16:13 |
|
|
|
| • Ata Abdullayev azadlığa çıxmaq istəyir - DETALLAR
Dünən, 16:12 |
|
|
|
| • KTN sisteminin anasını ağladanlar... - İTTİHAM VAR...
Dünən, 16:05 |
|
|
|
| • Azərbaycanda kredit almaq çətinləşir: Tələblər sərt olacaq - AKTUAL
Dünən, 15:50 |
|
|
|
| • Efirdə biabırçılıq... - Video
Dünən, 15:46 |
|
|
|
| • Güney Qafqazda yeni dönəm... - GƏLİŞMƏ
Dünən, 15:42 |
|
|
|
| • Eçmiədzində keşişlərin görüşü başa çatdı - Nəyi müzakirə ediblər?
Dünən, 15:19 |
|
|
|
| • KTMT və İrəvan arasında qarşıdurma - Moskvanın sərt reaksiyası yaxınlaşırmı?
Dünən, 15:15 |
|
|
|
| • Nazirliyin sabiq eksperti hakim qarşısına çıxarıldı
Dünən, 15:09 |
|
|
|
| • Bakcell-lə 8-ci lüks avtomobil öz sahibini tapıb
Dünən, 15:06 |
|
|
|
| • Qazaxda “Vətənə sevgi, təbiətə qayğı, tarixə ehtiram” adlı yürüş və ağacəkmə aksiyası keçirilib
Dünən, 15:04 |
|
|
|
| • Regional konnektivlik infrastrukturunun Naxçıvan seqmenti prioritet kimi seçilib - Avropa İttifaqı
Dünən, 15:03 |
|
|
|
| • “Teatra görə serialı ləğv etmişəm, bizim teatrda söhbət böyümür, danışıb həll edirik”
Dünən, 14:51 |
|
|
|
| • FETÖ-nün yeni Azərbaycan planı – "Ev söhbətləri"ni bərpa edən "fətullahçı"ların yeni hədəfi
Dünən, 14:42 |
|
|
|
| • Ermənistan müharibə itkilərini niyə gizlədir?
Dünən, 14:40 |
|
|
|
| • Ermənistanda iki hərbçi MİNAYA DÜŞDÜ
Dünən, 14:37 |
|
|
|
| • Xankəndidə silahlı təxribat planlaşdıran erməni əsilli sakinin məhkəməsi başlayır - TƏFƏRRÜAT
Dünən, 14:35 |
|
|
|
| • Ramiz Mehdiyev daha bir vəzifədən çıxarıldı - SƏRƏNCAM
Dünən, 13:27 |
|
|
|
| • Rusiya Ukraynanı məğlub etsə, Azərbaycanı nə gözləyir? – Brayzadan sensasion açıqlama
Dünən, 13:25 |
|
|
|
| • Kreml “zəif bənd” axtarışında - NƏ BAŞ VERİR?
Dünən, 13:19 |
|
|
|
| • MİDA 2,4 milyon manata uşaq baxçası tikmək istəyir
Dünən, 13:15 |
|
|
|
| • Nigardan Samirəyə sərt tənqid - “Soyadını dəyiş, səninki təlxəklik idi”
Dünən, 13:14 |
|
|
|
| • Cümşüd Nuriyev "Vəhdət"dən qovulmasından elə şeylər danışdı ki... - Tahir Kərimli və Adəm İsmayılla...
Dünən, 13:11 |
|
|
|
| • Nazir bu quruma sədr müavini təyin etdi - FOTO
Dünən, 13:07 |
|
|
|
| • "Qara Cümə" endirimi yoxsa tələ? - "İstehlakçıların ən çox aldandığı gün"
Dünən, 13:03 |
|
|
|
| • “Nehrə yağı satan Anaxanım xala hansı standartlara əməl etsin?" - Natiq Cəfərli
Dünən, 13:01 |
|
|
|
| • Sosial şəbəkə barədə cəzalara etiraz edənlərə deputatdan cavab - “Mütləq soyunub danışmalısan?”
Dünən, 12:52 |
|
|
|
| • İnam Kərimovun gözü qarşısında onları ittiham etdi - BÜTÜN QANUNSUZLUQLARIN BAŞINDA DAYANIRLAR!
Dünən, 12:50 |
|
|
|
| • “Park Cinema”dan Azərbaycan dilininə qarşı hörmətsizlik - FOTO
Dünən, 12:39 |
|
|
|
| • Ermənistan KTMT ilə vidalaşır? - “Nezavisimaya qazeta”
Dünən, 12:37 |
|
|
|
| • “Tramp gedər, başqası gələr” - “Amma Zəngəzur dəhlizi çəkiləcək”
Dünən, 12:35 |
|
|
|
| • Reyddə saxlanılan sərxoş sürücü “şəhid ailəsiyəm” deyərək özünü bıçaqlayıb - TƏFƏRRÜAT
Dünən, 12:31 |
|
|
|
| • Erməni stilisti öpüb, "müqəddəs" adlandırması tənqid olundu - BU NƏDİ BELƏ?
Dünən, 12:26 |
|
|
|
|
