Nigar ÖGEDAY
Tarix: 21-04-2025, 12:41 | Çap et
Görünməz Güc: Çin, Amerika və Dünyanı Səssizcə Necə Əsir Alır?
Forbes jurnalının son hesabatı, Amerikanın müdafiə sənayesində Çin istehsalı komponentlərin nə qədər həlledici rol oynadığını bir daha sübut etdi. ABŞ Silikon Vadisi, PUA (pilotsuz uçuş aparatı) texnologiyalarında önə çıxmaq istəsə də, hava gövdəsindən kameralara, batareyalardan ekranlara qədər demək olar ki, hər hissə Çində istehsal olunur.
Viper adlı hücum PUA-sında Çin mühərriklərinin istifadə olunması ilk olaraq inkar edilsə də, daha sonra etiraf edildi. Anduril şirkətinin rəhbəri videoya baxaraq “Bəs hava gövdəsi haradandır?” sualını verəndə, sistemin tam olaraq Çin parçaları üzərində qurulduğu ortaya çıxdı.
Bəs bu təkcə PUA-larla məhdudlaşırmı? Əsla.
Çinin qlobal gücü yalnız istehsalla deyil, strateji səssizliklə inkişaf edir.
Tramp dövründə “Əvvəl Amerika” şüarı ilə daxili istehsala dönüş cəhdi oldu. Lakin indi görünür ki, bir çox kritik sahələrdə Çin, ABŞ-ı sistemli şəkildə özündən asılı vəziyyətə salıb.
ABŞ-ın bir çox texnoloji şirkəti, o cümlədən Apple, Tesla, Nvidia, Intel – hamısı ya istehsal, ya da təchizat baxımından Çinə birbaşa və ya dolayı şəkildə bağlıdır. Bu asılılıq yalnız texnologiya ilə bitmir:
Dərman sənayesi – ABŞ-da istifadə olunan bəzi əsas antibiotiklərin maddələri yalnız Çində istehsal olunur.
Nadir torpaq elementləri – Elektronika, silah texnologiyaları və hətta yaşıl enerji sistemləri üçün həyati əhəmiyyət daşıyan bu elementlərin %80-dən çoxu Çindən gəlir.
Çip istehsalı və qablaşdırma – Çox sayda çipin son mərhələləri Çin və Tayvan ətrafında tamamlanır.
ABŞ-ın keçmiş Milli Təhlükəsizlik Şurası üzvü Josh Steinman deyir:
“Biz rəqib olaraq gördüyümüz dövlətə kritik sahələrdə demək olar ki, tam asılıyıq.”
Bu nə deməkdir?
Bir gün Çin “İxracı dayandırıram” desə, Amerika iqtisadiyyatının və hərbi gücünün təkərləri dönməyə bilər.
Yatırımçılar xəbərdarlıq edir: “Kəskin şəkildə ayrılmaq ABŞ texnologiya sektorunu çökdürər.”
Forbes-in bu xəbəri, buz dağının yalnız görünən ucudur. Çin, rəqəmsal ipək yolu ilə Asiyadan Afrikaya, Avropadan Latın Amerikasına qədər bütün bölgələrdə infrastruktur, kredit və texnologiya ilə təzyiq gücü yaradır. Çoxu hələ də bunun fərqində deyil.
Çin bir qapalı qutu kimidir. Daxilinə girə bilməzsən, ancaq içindən dünyaya yayılan təsiri hər gün artır. Təkcə iqtisadi güc deyil, strateji sabitlik və texnoloji gələcək də Pekin hökumətinin barmaqları arasında formalaşır.
Amerika bir tərəfdən Rusiyanı zəiflətmək üçün milyardlarla dollar xərcləyir, digər tərəfdən isə sistemini Çin istehsalına təslim etmiş vəziyyətdədir. Bu paradoksal durumun gələcəkdə nə kimi qırılmalar doğuracağını isə zaman göstərəcək.
Çinin “səssiz istilası” artıq başlamışdır. İndi sual budur: Qərb bu istilanı nə zaman və necə anlayacaq?
|
|
|
|
|
|
|
|
Putin SSRİ-ni bərpa edə biləcəkmi?
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| • Ermənistan vətəndaşlarının məhkəmə istintaqı başa çatdı - TƏFƏRRÜAT
Dünən, 20:59 |
|
|
|
| • Agentlik "Qala Sığorta"ya 8,6 min manatadək vəsait ödədi
Dünən, 17:56 |
|
|
|
| • Rüşvətdə ittiham olunan sabiq komissarın işi - "27 min manatı komissara çatdırdım"
Dünən, 17:51 |
|
|
|
| • "Bakcell"in meqa lotereyasında daha bir avtomobil qalibi məlum oldu! - DİQQƏT...
Dünən, 17:47 |
|
|
|
| • Daxildəki “TROYA ATLARI” KİMLƏRDİR?
Dünən, 17:41 |
|
|
|
| • Xalq artisti Elmira Rəhimova xəstəxanaya yerləşdirilib
Dünən, 17:38 |
|
|
|
| • Tarixin izlərini daşıyan Ramanı qalası nəzarətsizlikdən turist itkisi yaşayır - VİDEO
Dünən, 17:36 |
|
|
|
| • İLGİNC: Gömrük generalı 636 nəfəri vəzifəyə təyin edib - BU NƏDİ BELƏ?
Dünən, 17:32 |
|
|
|
| • Avropa İttifaqı Azərbaycanla nəqliyyatla bağlı dialoqa başlayıb - AÇIQLAMA
Dünən, 17:30 |
|
|
|
| • Dövlət qurumlarından 1,5 milyonluq sifariş alan Rasim Rzayev kimdir? - DETALLAR
Dünən, 17:28 |
|
|
|
| • “Bakı Abadlıq Xidməti”ndə şok dələduzluq: Bünyad Qasımov Ramiz Mehdiyevə pul ötürürmüş – 5 milyon dollar…
Dünən, 17:25 |
|
|
|
| • Naxçıvan Şəhər Rabitə İdarəsinə rəis təyin edilib - BUNDAN SONRA...
Dünən, 17:21 |
|
|
|
| • Xaçmazda daha bir yeniyetmə telefona görə ana qatili oldu - TƏFƏRRÜAT
Dünən, 17:18 |
|
|
|
| • DTX-nin Balakən əməliyyatı "domino effekti" yarada bilər – Kimlərin növbəsidir?
Dünən, 17:08 |
|
|
|
| • Antiinhisar Agentliyi Ombudsmanı niyə saymır? - ELNUR BAĞIROV SƏBİNƏ ƏLİYEVANIN MƏKTUBUNU CAVABSIZ QOYUB
Dünən, 17:04 |
|
|
|
| • "Şadlıq evindən deyiblər ki, Eldəniz bizim məkana uyğun deyil"
Dünən, 17:00 |
|
|
|
| • “Dövlət Turizm Agentliyi heç bir iş görmür: Pullar hara AXIR?” - ETİRAZ
Dünən, 16:55 |
|
|
|
| • İran pulu sürətlə "batır"
Dünən, 16:52 |
|
|
|
| • Yaxın vaxtlarda Rusiyanın dərinliklərinə zərbələr endiriləcək - Zelenski
Dünən, 16:48 |
|
|
|
| • Şəmsəddin Muradovun rəhbərlik etdiyi zavodda maaş qalmaqalı məhkəmədə - TƏFƏRRÜAT
Dünən, 16:33 |
|
|
|
| • Elton Məmmədovun qaytardığı 3 milyon: Onu cinayət məsuliyyətindən azad edir? - ŞƏRH
Dünən, 16:31 |
|
|
|
| • “Badam Medical”da sertifikatsız plastik cərahiyyə aşkarlandı – MƏHKƏMƏ İŞİ
Dünən, 16:28 |
|
|
|
| • “Bu nazirlik “mehdiyevçilər”ə milyonlarla yardım edib” - Sabiq deputatdan şok ittiham
Dünən, 16:19 |
|
|
|
| • "Doğu Perinçək deyilən bu alayarımçıq..." - Azər Həsrət
Dünən, 16:15 |
|
|
|
| • "Azəralüminium" ixracdan 15 milyon dollar itirib
Dünən, 16:12 |
|
|
|
| • “Gömrükdə 11 minlik əməliyyat ediblər, borc isə mənə gəlib” - GİLEY
Dünən, 16:04 |
|
|
|
| • Ramiz Mehdiyevin gəlininin işdən çıxarılmasının təfərrüatı - ƏSLİNDƏ...
Dünən, 16:01 |
|
|
|
| • "Xaricdə fəaliyyət göstərən bəzi müxalif şəxsləri ölkəyə gətirmək Araiki gətirməkdən də çətin prosesdir" - AKTUAL
Dünən, 15:55 |
|
|
|
| • Bulvar İdarəsi Xalça Muzeyini necə abadlaşdıracaq? - 124 minlik müqavilə
Dünən, 15:53 |
|
|
|
| • Ukrayna Rusiya ərazisində “Oreşnik” komplekslərindən birini məhv edib
Dünən, 15:51 |
|
|
|
| • Sahibkarların "kartdan-karta" istəyi, çeksiz alış-veriş... - Azad sahibkarlıq necə kölgələnir?
Dünən, 15:37 |
|
|
|
| • Azərbaycana bahalaşma dalğası gəlir - BELƏ HARA GEDİRİK?
Dünən, 15:30 |
|
|
|
| • “Həbsdə olan ermənilərin ailələri Bakıya buraxılsın”
Dünən, 15:25 |
|
|
|
| • Salyanda pulu itən müəllim şagirdindən şübhələndi VƏ... - TƏFƏRRÜAT
Dünən, 15:21 |
|
|
|
| • Bakı ilə bağlı xəbərə Türkiyədə qəribə reaksiya - Son anda nə baş verdi?
Dünən, 15:14 |
|
|
|
| • Yeni müharibənin anonsu verildi - İranda hakimiyyət dəyişməsə, mümkün deyil
Dünən, 15:08 |
|
|
|
| • Əli Həsənov Türkiyəyə köçüb? - Özü danışdı
Dünən, 15:02 |
|
|
|
| • “HH Group” KTN sisteminə HARAM QATIR: fermerlərə saxta toxum satır - BU NƏDİ BELƏ?
Dünən, 14:57 |
|
|
|
| • Lombard şirkəti borc cəlb edir
Dünən, 14:45 |
|
|
|
| • Valideynlərinizin sənədlərini möhkəm saxlayın... - Yoxsa evlənə bilməyəcəksiniz
Dünən, 14:41 |
|
|
|
| • SOCAR-da vəzifə tutanlar üçün MÜHÜM BİLGİ - DİQQƏT...
Dünən, 14:37 |
|
|
|
| • “Müstəntiqlər Şahin Şıxlinskiyə dair “yuxarı”dan komanda gözləyirlər” - AÇIQLAMA
Dünən, 14:33 |
|
|
|
| • “Çarli Çaplin aktyor deyil” – Əməkdar artist Coşqun Rəhimov
Dünən, 14:25 |
|
|
|
| • Məktəblilərin intim videosu yayıldı - Cinayət işi açıldı
Dünən, 14:17 |
|
|
|
| • DTX-nin saxladığı başçının köməkçisi danışdı - "Onların hamısı..."
Dünən, 14:13 |
|
|
|
| • Diplomatik mənbə Monteneqrodakı azərbaycanlının vəziyyəti haqqında - O azadlıqdadır və məhkəmədə müdafiə olunacaq
Dünən, 14:09 |
|
|
|
| • Kliniki Uroloji Xəstəxanasına direktor və direktor müavini təyin edildi - ƏMR
Dünən, 13:19 |
|
|
|
| • Tut arağından sonra QƏTL - Yasamaldakı cinayətin şahidi DANIŞDI
Dünən, 13:17 |
|
|
|
| • "Qarabağ"a QURBAN... - ŞANSIMIZ VARMI?
Dünən, 13:12 |
|
|
|
| • “Əhalinin gəliri kreditlərin ödənilməsinə gedir” - BELƏ DAVAM EDƏ BİLMƏZ...
Dünən, 13:09 |
|
|
|
|
