Cənubi Qafqazda yeni gərginlik ocağı yaranır - TƏHLİL
Tarix: 25-10-2021, 12:29 | Çap et
“Azərbaycanın Dağlıq Qarabağ bölgəsində Ermənistan üzərində qələbəsinin bir illiyinə yaxınlaşdığımız bir vaxtda Cənubi Qafqaz uzunmüddətli sabitlik mərhələsinə qədəm qoymağa hazır görünmür. Türkiyə və Rusiyanın nəzarəti altında imzalanan müqavilə bu münaqişənin yalnız daxili amillərini həll edib və ona təsir edən xarici amilləri görməməzliyə vurub”.
Reyting.az xəbər verir ki, bunu “əl-Ərəbi əl-Cədid” qəzeti yazıb.
Nüfuzlu ərəb nəşrinin təhlilində qeyd edilir:
Üç regional ölkə - Rusiya, İran və Türkiyə əsas iştirakçılardır. Moskva və Ankara müharibəni dayandırıb Dağlıq Qarabağda sülhməramlı qüvvələrə qoşula bilsələr də, Tehran yeni geosiyasi tənlikdə özünü kənarda görür. Hazırda Azərbaycan-İsrail münasibətlərinin genişlənməsi İranda bu acizlik hissini artırıb.
Müharibə zamanı şimalda 30 milyondan çox türk vətəndaşını qəzəbləndirməkdən qorxaraq Ermənistana dəstəyini nümayiş etdirməkdən çəkinən İran, İsrailin “sərhəd” adlandırdığı dövlətin qapılarından yeni geosiyasi tənliyə müqavimət göstərməyə çalışır.
İsraillə bağlı narahatlıqlar Bakı ilə Təl-Əvivin hərbi əlaqələri ilə əsaslı görünsə də, bu, yeni bir şey deyil. İllərdir Tehran İsrailin bu əlaqələrdən istifadə edərək qonşu ölkədən İrana qarşı casusluqda pilotsuz uçuş aparatlarından (PUA) istifadə etdiyinə inanır. Lakin hazırkı narahatlıq çağırışı İranın təkcə Cənubi Qafqazda deyil, həm də Mərkəzi Asiyada onun təsirinə təhlükə yaranması düşüncəsindən irəli gəlir.
İranın yeni Qafqaz tənliyində marginallaşması onun çoxtərəfli narahatlığını yenidən gündəmə gətirib. Bir tərəfdən, Türkiyənin təsiri artıracaq, Naxçıvan-Azərbaycan “sərhədi layihəsi” isə Türkiyənin Orta Asiyadakı türkdilli ölkələri coğrafiyası ilə yenidən əlaqəsinə şərait yaradacaq. İranlılar bu keçidin onların Ermənistanla ticarətinə mane olacağından və Mərkəzi Asiyadakı təsirlərini azaldacağından narahatdırlar.
Deməli, İran özünü bu prosesdə ən böyük məğlub hesab edir və Ermənistanın Azərbaycanla tarixi mübahisələrə son qoymağa çalışaraq itkilərini məhdudlaşdırma cəhdi İranın əks hissini gücləndirir.
İranın narahatlığı yeni vəziyyətdə təcrid məsələsi ilə məhdudlaşmır, həm də neft və qaz boru kəmərlərinin olduğu bölgədə Qərbə enerji ötürmə xətləri üzərində yarışma prosesini də əhatə edir. Xəzər dənizində enerji hasilatını Türkiyənin Ceyhan limanına birləşdirən boru kəməri də bu ərazidədir.
Türkiyənin türkdilli ölkələrlə siyasi-iqtisadi əlaqələrinin gücləndirilməsi bu ölkəyə gələcəkdə Türkmənistan nefti və qazının qatılacağı Bakı-Tbilisi-Ceyhan boru kəmərinin inkişafına kömək edəcək. Bu, İranın “Pars” yatağından İraq, Suriya və Livan vasitəsilə Avropaya uzanan boru kəmərinin rəqibidir.
İranın xarici işlər naziri hərbi təlimlərdən sonra bu yeni geosiyasi tənlik qarşısında Rusiyanın Tehrana dəstəyini qazanmağa çalışaraq Moskvaya səfər edib. Hüseyn Əmir-Abdullahian ölkəsinin geosiyasi dəyişikliklərə və Qafqazın xəritəsinin dəyişməsinə dözməyəcəyini bildirib. Bu yanaşma, eləcə də Azərbaycanla gərginliyin artması İranın regionda yeni münaqişə meydanı yaratmaq səylərini göstərir. Amma Abdullahian rusiyalı vəzifədaşından o qədər də təşviq eşitməyib. Sergey Lavrov Türkiyə, İran, Azərbaycan, Ermənistan və Gürcüstanın da daxil olduğu altıtərəfli regional əməkdaşlıq çərçivəsinin yaradılmasının Rusiyanın prioriteti olduğunu vurğulayıb. Moskva regionda yeni alovlanma istəmir.
Bu baxımdan, Rəcəb Tayyib Ərdoğan daha əvvəl region ölkələri ilə birlikdə altıtərəfli əməkdaşlıq formulunu təklif etmişdi və onun məqsədlərindən biri də İranın qəzəbini cilovlamaq idi. Lakin hazırda bu təklifi həyata keçirmək çətin görünür və ilk növbədə, ikitərəfli münasibətlərin həllini tələb edir. Bir masa ətrafında toplanmadan əvvəl bu ölkələr arasında dialoq olmalıdır.
Azərbaycanla İran arasında, eləcə də Azərbaycanla Ermənistan, Rusiya ilə Gürcüstan arasında tarixi bir problem var. Bunu nəzərə alsaq, yaxın vaxtlarda Bakı ilə Tehran arasında gərginliyin intensivliyinin azalacağı, eləcə də Tehran və Ankara arasında Qafqazda və digər sahələrdə regional rəqabətin intensivliyinin azalacağı ehtimalı azdır.
Türkiyənin İranla münasibətlərinin həssaslığına görə İranla mübahisələrində Azərbaycanı açıq şəkildə dəstəkləməkdən çəkinməsinə baxmayaraq, Ankara Bakını tək qoymayacaq. Amma eyni zamanda, Dağlıq Qarabağ müharibəsindəki nailiyyətlərini strateji, uzunmüddətli və sabit təsirə çevirmək istəyir.
|
|
|
|
|
|
|
|
Putin SSRİ-ni bərpa edə biləcəkmi?
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| • Ermənistan Fransaya hərbi attaşe təyin edib
Bu gün, 18:00 |
|
|
|
| • Əmək məcəlləsinin pozulması halları... - Ekspert danışır...
Bu gün, 17:47 |
|
|
|
| • FHN partlayış olan binanı 6 ay sonra təmir etməyə başlayıb – 239 min ayrıldı
Bu gün, 17:43 |
|
|
|
| • Azərbaycan pasportu aldı, amma yarışa buraxılmadı – rusiyalı idmançıya gözlənilməz qadağa
Bu gün, 17:38 |
|
|
|
| • Rusiyadan yeni qadağa: Azərbaycanlılar evə pul göndərə bilməyəcəklər - BUNDAN SONRA...
Bu gün, 17:34 |
|
|
|
| • ƏƏSMN-nin "vəzifəli şəxsi"nin 18 min manatlıq dələduzluq hekayəsi - TƏFƏRRÜAT
Bu gün, 17:30 |
|
|
|
| • Özünə peyğəmbər deyərək 4 il gizlənə bildi - Qətlə görə tutuldu
Bu gün, 17:13 |
|
|
|
| • Paşinyan yeni katolikos axtarır
Bu gün, 17:10 |
|
|
|
| • “Rep oxuyursa, deməli, buna ehtiyac var!” – Alim Qasımov ətrafında qalmaqal
Bu gün, 17:02 |
|
|
|
| • Lotu Qulinin ən yaxın dostu olan "qanuni oğru"nun abidəsi qoyuldu - FOTO
Bu gün, 17:00 |
|
|
|
| • “Dedim, tüpürüm sənin menecerinə də, müğənniliyinə də” – Sabir Rüstəmxanlıya qiymət oxuyan müğənni kim olub?
Bu gün, 16:49 |
|
|
|
| • Zəngəzurda keçid dili ingiliscə olacaq? - AKTUAL
Bu gün, 16:43 |
|
|
|
| • Adil Kərimli Antikorrupsiya İdarəsinin məsuliyyətə cəlb etdiyi şəxsləri niyə qoruyur? - İLGİNC İDDİALAR
Bu gün, 16:34 |
|
|
|
| • Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı yeni plan – Kartlar yenidən paylanır
Bu gün, 16:28 |
|
|
|
| • Şamaxının tarixi abidələri, ziyarətgahları ölkəmizə gələn turistlərə çox yaxşı təqdim edilir - İcra başçısı
Bu gün, 16:26 |
|
|
|
| • Qızılın qiyməti KƏLLƏ-ÇARXDA: - Bahalaşma nə vaxta qədər DAVAM EDƏCƏK?
Bu gün, 16:25 |
|
|
|
| • “Rossotrudniçestvo” rəhbərinin qorxusu: - “Təsirimizi itirmək fəlakətli olacaq"
Bu gün, 16:22 |
|
|
|
| • Paşinyan gizli danışıqlara BAŞLADI
Bu gün, 16:20 |
|
|
|
| • Parisin "sülh göyərçini" təqdimatı: - Makron erməni tərəfkeşliyindən əl çəkmir
Bu gün, 16:18 |
|
|
|
| • Deputatlara verilən bu pullar narazılıq yaratdı – MƏBLƏĞ
Bu gün, 16:14 |
|
|
|
| • Sahədə 20 qəpiyədir, Bakıda ən ucuz yerdə 1 manat 60 qəpiyə - SƏBƏB NƏDİR?
Bu gün, 16:12 |
|
|
|
| • Britaniya Ermənistana yeni səfir təyin edib - KİV
Bu gün, 16:09 |
|
|
|
| • AMB daha iki sığorta şirkətinə icrası məcburi sərəncamlar verib - DETALLAR
Bu gün, 16:05 |
|
|
|
| • “Bu işlər niyə Saray körpüsünün inşası ilə eyni dövrdə aparılmayıb?” - ETİRAZ VAR...
Bu gün, 15:55 |
|
|
|
| • Xanım səhmdar “Rabitəbank”da daha bir mühüm pay alıb
Bu gün, 15:53 |
|
|
|
| • Zəngəzurla bağlı ŞOK ABŞ planı - Bölgənin taleyi dəyişir?
Bu gün, 15:49 |
|
|
|
| • Cənab Salahovun BƏRKGEDƏN EŞŞƏKLƏRİ... - BU NƏDİ BELƏ?
Bu gün, 15:39 |
|
|
|
| • DİN vətəndaşların məlumatlarını xarici kiberbunkerlərə ötürən şəxsi ifşa etdi - TƏFƏRRÜAT
Bu gün, 15:35 |
|
|
|
| • İran XİN başçısı ŞƏT çərçivəsində kollektiv təhlükəsizlik orqanının yaradılmasını təklif edib
Bu gün, 15:31 |
|
|
|
| • Erməni əsgərləri NATO təlimində: hansı statusla? - HƏQİQƏTƏN DƏ...
Bu gün, 15:02 |
|
|
|
| • Ukraynada ümumi səfərbərliyin müddəti uzadılıb - KİV
Bu gün, 15:00 |
|
|
|
| • Ucarda bu məmurlar... ÖZBAŞINA QALIB! - VİDEOMÜRACİƏT
Bu gün, 14:56 |
|
|
|
| • İkinci Qarabağ müharibəsinin iştirakçısı “Azəriqaz”da yüksək vəzifəyə təyin olundu - FOTO
Bu gün, 14:52 |
|
|
|
| • Evlərdən 100 min manatdan çox OĞURLUQ - 22 yaşlı qız TUTULDU
Bu gün, 13:02 |
|
|
|
| • Paşinyan üçün saat işləmir - ŞƏRH
Bu gün, 13:00 |
|
|
|
| • Azərbaycanın rəqəmsal məkanı yeni qarşıdurma meydanına çevrilmək riski daşıyır - NƏ ETMƏLİ?
Bu gün, 12:58 |
|
|
|
| • Rusiya ordusuna qoşulan azərbaycanlılar - 2 dəfə düşünməlidir!
Bu gün, 12:57 |
|
|
|
| • "Xalq artisti" adını sənə sponsorun da verdirə bilir"
Bu gün, 12:53 |
|
|
|
| • Pərvin Quliyev prokuror təyin olundu - ƏMR
Bu gün, 12:47 |
|
|
|
| • Bahalaşma xəbərdarlığı: ABŞ-ın tarif siyasəti Azərbaycanda hansı məhsulların qiymətinə təsir edəcək?
Bu gün, 12:44 |
|
|
|
| • Naxçıvan Dövlət Universiteti üz tanıma cihazı ala bilmədi
Bu gün, 12:42 |
|
|
|
| • Vilayəti HANSI HAQQLA HESABAT TƏLƏB EDİR? - HƏQİQƏTƏN DƏ...
Bu gün, 12:36 |
|
|
|
| • Azərbaycan ordusu Ermənistanı izləmək üçün kəşfiyyat qülləsi ucaldıb? - Ermənilər təşvişdə
Bu gün, 12:32 |
|
|
|
| • Rusiyadan sonra İran başladı: Azərbaycanlılar deportasiya olunur - NƏ BAŞ VERİR?
Bu gün, 12:29 |
|
|
|
| • Paşinyan Vardanyanla bağlı xahişi RƏDD EDİB
Bu gün, 12:26 |
|
|
|
| • Yazıçılar yasda verilən ehsana etiraz edir - AÇIQLAMA
Bu gün, 12:12 |
|
|
|
| • “Naxçıvanda nə qədər anormal qanunlar var, bunun qələmindən çıxıb” - ETİRAZ VAR...
Bu gün, 12:04 |
|
|
|
| • Makronun Bakı ilə bağlı sözləri erməniləri təşvişə saldı: - Paşinyana Qarabağ tapşırığı
Bu gün, 11:58 |
|
|
|
| • “Bakı ayaqqabı fabriki” 3,5 milyon manata satılıb
Bu gün, 11:56 |
|
|
|
| • Bağçalar yenilənir, 9,6 milyon manatlıq tender yekunlaşdı - QALİB ŞİRKƏT
Bu gün, 11:53 |
|
|
|
|
