Bir neçə aydır ki, türk jurnalistləri İmamoğlunun vəzifəsindən uzaqlaşdırılmasının qaçılmaz olduğuna dair fərziyyələr və şayiələr eşidirdilər. Ancaq çoxları Türkiyə hökumətinin belə cəsarətli addım atacağına inanmırdı.
Reyting.az xəbr verir ki, bu barədə “Middle East Eye” yazıb.
Britaniya nəşrinin təhlilində qeyd olunur:
Cəmi bir neçə il əvvəl keçirilən bələdiyyə seçkilərində 51 faiz səslə qalib gələn İmamoğlu prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğanın əsas siyasi rəqibi kimi qəbul edilir.
Bazar ertəsi İmamoğlu rəsmi olaraq ana müxalifət olan Cümhuriyyət Xalq Partiyası (CHP) tərəfindən hələ üç il sonra keçiriləcək növbəti prezident seçkilərində namizəd kimi irəli sürülüb.
Onun həbsi bir dönüş nöqtəsidir və bu, korrupsiya iddialarından kənarda Ərdoğana qarşı çıxan hər kəsin həbslə üzləşə biləcəyinə işarədir.
Korrupsiya Türkiyədə həm yerli, həm də mərkəzi hökumət səviyyəsində uzun müddətdir davam edən problem kimi qəbul edilsə də, müxalif siyasətçilərin seçmə şəkildə hədəflənməsi onu deməyə əsas verir ki, hakimiyyətin əsl məqsədi ədalət deyil, müxalifətin özünün yenidən qurulmasıdır.
Bir çoxları bu addımı Ərdoğanın iqtidarda qalma naminə yeni həmləsi hesab edir.
İmamoğlu ona qarşı irəli sürülən ittihamları “siyasi motivli” və həbsini “demokratiyamıza qara ləkə” adlandırıb.
Müxalifət bunu “vətəndaş çevrilişi” və siyasi quruluşu dəyişmək cəhdi kimi pisləyib. Beynəlxalq səviyyədə “The Economist” kimi nəşrlər indi Türkiyəni “çılpaq avtokratiya” adlandırır.
İqtisadi nəticələr çox ağır olub. İstanbul Birjası ötən həftə üç gündə 16 faiz dəyər itirərkən, Mərkəzi Bank lirəni sabitləşdirmək üçün 20 milyard dollardan çox pul xərcləmək məcburiyyətində qalıb.
Türkiyə maliyyə tənzimləyiciləri bu gözlənilməz hərəkətlə investorların hökumətə olan inamını dərindən sarsıtdığı üçün daha çox satışların qarşısını almaq üçün yeni bazar qaydalarını tətbiq etməyə çalışıblar.
Ərdoğan niyə indi bu addımı atdı?
Son hadisələr Ərdoğanı müxalifətə qarşı yeni repressiyaya başlamaq üçün cəsarətləndirən şərait yaradıb. Beynəlxalq dinamika hazırda Ərdoğanın xeyrinə işləyir. ABŞ prezidenti Donald Trampın rəhbərliyi altında demokratik dəyərlərə böyük ölçüdə məhəl qoymayan millətçi, sağçı bir yanaşma mövcuddur.
Tramp administrasiyasının İmamoğlunun həbsinə ilkin reaksiyası laqeyd olub, rəsmilər bunun “Türkiyənin daxili məsələsi” olduğunu və ABŞ-ı narahat etmədiyini bildiriblər.
Donald Trampın Rusiya ilə münasibətlərinə görə Avropa qeyri-müəyyənliklə üzləşib. Xüsusən, ABŞ prezidentinin Ukrayna hesabına Kremllə əlaqələri normallaşdırması Türkiyəni Qərb təhlükəsizlik arxitekturasında həlledici oyunçu halına gətirib.
Bu geosiyasi zərurət Avropa güclərini Ərdoğanla aqressiv qarşıdurmada tərəddüdlə üzləşdirib.
Türkiyənin Suriyadakı hərbi uğuru həm də Ərdoğanın regional təsirini gücləndirib və onun daxili populyarlığını artırıb.
Əhəmiyyətli bir xarici təzyiq olmadan - xüsusən də əvvəllər NATO daxilində Ərdoğana meydan oxuyan keçmiş ABŞ prezidenti Co Bayden kimi fiqurların olmadığı bir şəraitdə - o, istədiyi kimi hərəkət etmək hüququna malikdir.
Bölünmüş müxalifət
İmamoğlunun hakimiyyətə gəlməsinə kömək edən müxalifət koalisiyası indi parçalanma əlamətlərini göstərir.
Əkrəm İmamoğlunun əsas dəstək mənbələrindən biri kürd seçiciləri idi, xüsusən də onun kürd tərəfdarı Dem Partiyası (DEM) ilə ittifaqı vasitəsilə.
Bununla belə, Kürdüstan Fəhlə Partiyası (PKK) ilə hökumət arasında aparılan son danışıqlar DEM-in onu tam dəstəkləməkdə tərəddüd etdiyini göstərir.
İmamoğlunun tərəfdarları İstanbul meriyasının yaxınlığında etiraz aksiyası keçirərkən, DEM üzvləri bunun əvəzinə şəhərdəki möhtəşəm Novruz şənliklərində iştirak edərək hökumətlə birbaşa qarşıdurmada olmaq istəmədiklərini göstərirdilər.
PKK danışıqlarının nəticəsi qeyri-müəyyən qalır. Xüsusən də PKK-nın həbsdə olan lideri Abdullah Öcalanın tərksilah çağırışı ilə bağlı - hələ də təşkilatdan qəti cavab gözləyən bir məsələ.
Zaman Ərdoğanın tərəfindədir
Növbəti seçkilərə 3 il qaldığından Ərdoğanın komandası çox güman ki, iqtisadi zərərin seçicilərin seçkiyə getməsinə qədər aradan qaldırıla biləcəyinə ümid edir. Gündəlik həyat normallaşdıqca İmamoğlunun həbsi ilə bağlı ictimai narazılıq sönəcək.
Onun müxalifəti zəiflətmək və yenidən formalaşdırmaq üçün daha geniş strategiyası növbəti böyük siyasi sınaqdan əvvəl tamamlanacaq.
CHP də əlavə təhlükələrlə üz-üzədir.
Hazırda seçki saxtakarlığı iddialarına görə CHP sədri Özgür Özelin vəzifəsindən kənarlaşdırılması və partiyanın İdarə Heyətinin buraxılması ilə bağlı məhkəmə işi davam edir. İşdə iddia olunur ki, Özəl partiya nümayəndələrinə rüşvət verməklə vəzifəsini təmin edib.
Məhkəmənin partiyaya hökumət müvəkkili (qəyyum) təyin etməsinə mane olmaq üçün Özəl 15 gün ərzində partiyanın təcili qurultayını çağırıb.
Yeri gəlmişkən, İmamoğluna qarşı terrorla bağlı ittihamlar rəsmi ittiham aktında əks olunarsa, hökumətin İstanbul Bələdiyyəsinə müvəkkil təyin edə biləcəyi ehtimalı hələ də var.
Ümumiləşdirsək, Ərdoğan 2024-cü ildə yerli seçkilərdə qalib gələn müxalifəti nüfuzdan salır və baltalayır ki, daha güclü əllə başqa bir prezident seçkisinə gedə bilsin.
