Bu yaxınlarda Dövlət İmtahan Mərkəzinin rəhbəri dedi ki, yazıçıları imtahan eləmək lazımdır. Yadıma köhnə bir Sovet lətifəsi düşdü.
Sovet hökuməti hər rayonda bir komissiya qurub, süpürgəçiləri imtahandan keçirir. Bir rayonda da süpürgəçilər toplaşıb imtahan komissiyasının qapısına. İmtahan otağında komissiya bir süpürgəçini sorğu-suala tutur:

- Siz döşəməni süpürəndə Karl Marksın şəklini görsəniz, nə edərsiniz?

- Götürüb, silib asaram divardan.

- Bəs Vladimir İliç Leninin şəklini yerdə görsəniz, nə edərsiniz?

- Onu da götürüb, silərəm, asaram Marksın yanına?

- Yaxşı. Otağı süpürəndə nə etmək lazımdır ki, yerdən toz qalxıb, ətrafı çirkləndirməsin?

- Süpürməyə başlamazdan qabaq yerə su səpərəm.

- Əla. Təbrik edirik, Siz imtahandan uğurla keçdiniz.

Süpürgəçi sevinə-sevinə içəridən çıxır. Həmkarları onu dövrəyə alıb, soruşular: "Necə oldu? Nədən sual verirlər? Nə soruşurlar?"

Əla qiymət almış süpürgəçi də qürrələnə-qürrələnə deyir: "Vallah, birinci iki sual Marksizm-Leninizmdəndir, axırıncı sual da ixtisasdan".

Yumor öz yerində. Doğrusunu deyək: yazıçı da, şair də, jurnalist də, bir sözlə, Söz adamları hamısı elə bir mənada süpürgəçidir; Dünyanı, insan ruhunu yuyur, tozunu çırpır, simasınl silir, süpürüb təmizləyir. Pas tutmuş ürəklərin hisini-pasını alır, tor bağlamış gözlərin torunu açır. Ancaq bu dəmdə bir ortabab məmur çıxıb deyir: "Yazıçılar gərək imtahan versin".

Bir az əvvəl yazdığım lətifədəki kimi olmasın, bilmirəm, DİM öz imtahanında yazıçılara hansı "-izm"dən suallar verəcək. Əsas qaranlıq qalan budur ki, yazıçıları "ixtisas" imtahanından kim keçirəcək? Məsələn, İlqar Əlfioğlu kimi yazıçı ailəsində doğulan, gözlərini Ədəbiyyata açmış, Sözün işığında böyümüş, Sözlə nəfəs almış, Sözü sevib, Sözlə sevilmiş bir ustanı Azərbaycan türkcəsindən kim sorğu-sual edəcək? Moskva Dövlət Universitetində hesablama riyaziyyatı və kibernetika təhsili almış Məleykə xanım Abbaszadə?!

Bir də axı yazıçının imtahanı onsuz da çoxdur. Ən başlıcası da güzəran imtahanı. Başqa bu cür saysız-hesabsız sınaqların yanında DİM qorxulu deyil.

Yox, elə çıxmasın, İlqar Əlfioğlu dil imtahanından "kəsilər". Hə, ortada qərəz olsa, imtahan balını kəsərlər, amma öz qiyməyini həyatdan da, Ədəbiyyatdan da, sənətindən də, millətindən də çoxdan almış qələmğlı adamını, efir adamını, fikir adamını, Sözün fədakar fəhləsini, Sözün mömin bəndəsini heç kim "kəsə" bilməz.

İlqar Əlfiğlununun ağlı kəsəndən əlində qələm var. Mən dönə-dönə yazıram: "Əlində qələm olana dəyər verin. Çünki o, özlüyündə bir dəyərdir". Talantlı yazıçı, publisist, telejurnalist, tərcüməçi, Ustad, mentor, müəllim kimi İlqar Əlfioğlu dəyərləndirilir. Layiq olduğu dəyəri bəlkə hələ tam ala bilməyib, tam olaraq bunu bilmirəm. Ancaq o, öz adını, imzasını çoxdan və çox ağır zəhmətlə, cəsarətlə və məharətlə yarada bilib. Mən bir dəfə Seyran Səxavət haqqında yazmışdım ki, insanın öz adı ən yüksək tituludur. Bir var, xalq yazıçısı olasan, bir də var, xalqın yazıçısı olasan. Hələ öz dilinin hüdudlarını aşsan, dünyaya açılsan, başqa coğrafiyalarda dolaşsan, bəşəriyyətə məxsusluğunu da təsdiq edə bilsən, bundan daha uca bir məqam, daha böyük yaradıcı bəxtəvərlik varmı? Məncə, yox, yoxdur.

Yenə imtahan söhbətinə qayıdıram. Anar demişkən: yazıçılar dildən imtahan götürməlidir, imtahan verməli deyillər.

Bir də yazıçının onsuz da imtahanı həmişə var. Bu da ədəbi tənqid və ədəbiyyatşünaslıqdır. Ədəbi tənqidi gəlişdirmək, qiymətə mindirmək lazımdır, o başqa.

Niyə bu yazını İlqar Əlfioğlunun üzərində qurdum?! Çünki Ustanın yibileyidir. Bu gün 70 yaşı tamam olur. İlqar müəllimi, ürəkdən təbrik edirəm. Belə baxanda 100-ə nə qaldı ki?! Mən tanıdığım İlqar Əlfioölu 70-də bir az nəfəs dərib, sürət yığar, bir də baxar, artıq yüzü də keçib o yana. Ondan sonrasına da sonra baxar.

Həyat, doğrudan da, çox gözəldir. Doğru yaşanmış həyat ikiqat gözəldir. İlqar ustanın yaşadığı həyat kimi.

Yazıçıların pozuculara ayıracaq vaxtı yoxdur. O da ola oxucuların ruhunda taxtı olan yaradıcı adamlar. Əsl Söz və fikir adamı qıraqdan-bucaqdan atılan hər sözə fikir verməz. O söz lap güllə kimi atılsa da. Onsuz da bu dünyada Zaman hər kəsi və hər şeyi özü yerbəyer edir.

Zaman dedim, ağlıma gəldi. Beş il qabaq İlqar Əlfioğluna dövlətdən ismarıc gəlib; pensiyaya çıxdığını xəbər veriblər.

Bəli, İlqar usta bioloji yaşa görə beş ildir, pensiyaya çıxıb artıq. Amma sosial həyatdan, ictimai mühitdən, qaynar yaradıcılıqdan, bizimlə dostluqdan, qardaşlıqdan, ustadlıqdan pensiyaya çıxmasın. Çünki həyatımızda, sənətimizdə İlqar Əlfioğlunun öz yeri, öz hücrəsi, öz mərtəbəsi, öz məqamı var. Bu yer həmişə İlqar Əlfioğlunun özü ilə dolu qalsa, gözəldir. Birinə deyirsiniz ha: "Sözlü adama oxşayırsan". İlqar Əlfioğlunun da üzündə yazılıb, görən kimi, üzünə demısən də, ürəyindən keçirirsən: "Bu kişinin hələ demədikləri dediklərindən çoxdur, deyəsən."

Söz adamına yazacaq o qədər söz var ki. Bu dəfə - 70 illikdə ürəyimdəki sözlərin hamısını yaza bilmədim. Yazanın nəfəsi çatmır, oxuyanın hövsələsi. Bu, öz yerində. Amma həm də istədim, 80, 90, 100... yaşlara da bir-iki cümlə qalsın...

Bahəddin Həzi, bizimyol.info