Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh sazişi üzrə danışıqlar başa çatıb və sazişin paraflanmasına hazırlıq gedir. “Ermənistan Respublikası ilə Azərbaycan Respublikası arasında sülhün və dövlətlərarası münasibətlərin qurulması haqqında” adlı saziş preambula və 17 maddədən ibarətdir.
Ancaq paraflanma sazişin imzalanması və qüvvəyə minməsi mənasına gəlmir. Ermənistan Azərbaycanla sülh sazişinin bağlanması üçün 2 məsələni həll etməlidir. Bunlardan biri Minsk Qrupunun buraxılması, digəri Ermənistan Konstitusiyasının dəyişməsidir.
Ermənistanın 1995-ci ildə qəbul edilmiş Konstitusiyasının preambulasında Azərbaycana qarşı ərazi iddiaları var. Belə ki, əsas qanunda istinad edilən Ermənistanın Müstəqillik Bəyannaməsi 1990-cı il avqustun 23-də keçmiş Ali Sovetin birinci sessiyasında qəbul edilib.
12 bənddən ibarət olan bəyannamənin preamblasında Ermənistan SSR Ali Sovetinin və Dağlıq Qarabağ İcraiyyə Komitəsinin “Ermənistan SSR-in və Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətinin birləşdirilməsi haqqında” 1989-cu il 1 dekabr tarixli birgə qərarı əsasında Ermənistan Respublikasının hüquqi çərçivəsi müəyyənləşdirililib.
Bəyannamədə təkcə Azərbaycana qarşı deyil, həm də Türkiyəyə qarşı ərazi iddiaları yer alır. Belə ki, bəyannamənin 11-ci maddəsində qeyd edilir ki, “Ermənistan Respublikası Osmanlı Türkiyəsində və Qərbi Ermənistanda törədilmiş 1915-ci il soyqırımının beynəlxalq səviyyədə tanınmasına nail olmaq vəzifəsini dəstəkləyir”. “Qərbi Ermənistan” dedikdə isə ermənilər Türkiyə Respublikasının şərqində yerləşən 6 vilayəti (Ərzurum, Van, Bitlis, Diyarbakır, Harput və Sivas) nəzərdə tuturlar.
Azərbaycan Ermənistanın Konstitusiyasının dəyişməsinin presedenti kimi İrlandiyanı nümunə götürüb.
Modern.az-ın məlumatına görə, Azərbaycan Prezidentinin köməkçisi - Prezident Administrasiyasının xarici siyasət məsələləri şöbəsinin müdiri Hikmət Hacıyev Almaniyanın “Berliner Zeitung” qəzetinə müsahibəsində bildirib ki, Böyük Britaniya və İrlandiya Respublikası arasında 1998-ci ildə imzalanmış “Yaxşı Cümə Sazişi”nə əsasən, İrlandiyada konstitusiya dəyişiklikləri zəruri idi, çünki İrlandiya konstitusiyasında Şimali İrlandiyaya iddialar var idi.
Qeyd edək ki, “Yaxşı Cümə Sazişi” (Good Friday Agreement) 1998-ci ilin aprelin 10-da bağlanıb. Sazişə qədər İrlandiya Konstitusiyasının 2 və 3-cü maddələri Şimali İrlandiyanı "İrlandiya Respublikasının ayrılmaz hissəsi" kimi təsvir edirdi. Bu maddələr faktiki olaraq Böyük Britaniyanın suverenliyinə konstitusion zidd iddia hesab olunurdu.
Lakin “Good Friday Agreement” çərçivəsində İrlandiya hökuməti sülh naminə bu müddəaları dəyişdirmək öhdəliyi götürdü. 1998-ci ilin mayında keçirilən ümumxalq səsverməsində vətəndaşların 94%-i dəyişiklikləri dəstəklədi və bu müddəa konstitusiyadan çıxarıldı. Beləlikə, İrlandiya bu məsələdə Ermənistan üçün nümunə ola bilər.
Qeyd edək ki, Şimali İrlandiyada 30 ildən çox davam edən qarşıdurmalarda 3500-dən çox insan həlak olub. Qarşıdurma 1998-ci ildə imzalanan sazişlə sona çatıb.
