Bakı və İrəvan sülh masasına qayıdır: - Yaxın aylarda bu sənəd imzalana bilər
Bakı Politoloqlar Klubunun rəhbəri, siyasi ekspert Zaur Məmmədov Teleqraf-ın suallarını cavablandırıb.
Onunla müsahibəni təqdim edirik.
- Azərbaycanla Ermənistan arasında sülh mətni üzərində əldə edilən razılaşmadan sonra bu müstəvidə fəallıq bir qədər azalıb. Prosesin düyünlənməsinə səbəb nədir?
- Əvvəl iki tərəf arasında həll edilməmiş məsələlər çox olduğuna görə mümkün dinamika da bununla bağlı idi. Beləliklə, həmin məsələləri razılaşdırmaq lazım gəlirdi. 17 bəndlik sülh razılaşmasının ərsəyə gəlməsi, formalaşması isə uzun-uzadı aparılan danışıqların nəticəsində mümkün olub. Martın 13-də sülh mətni və dövlətlərarası münasibətlərin normallaşdırılmasına dair sənədin razılaşdırıldığı açıqlandı. Bu mətn üzərində Azərbaycanla Ermənistan arasında üst-üstə düşməyən mövqelərlə bağlı hər hansı bir məqam yoxdur. Belə olan təqdirdə isə fundamental sülh üçün ilkin tələblər də öz həllini tapmalıdır. Çünki sülh mətni üzərindəki razılaşmadan öncə də Azərbaycanın tələbi ondan ibarət idi ki, sülh prosesi dolğun olmalıdır və natamam olmamalıdır.
- Azərbaycanın tam sülh dediyi anlayışa nələr daxildir?
- Natamamlıq gələcəkdə tərəflər arasında yenidən münaqişəyə və müharibəyə gətirib çıxara bilər. Buna qarşı olan tələblər də məlumdur. Bu ATƏT-in Minsk Qrupunun buraxılması və Ermənistan konstitusiyasından Azərbaycana qarşı olan ərazi iddialarının çıxarılması ilə bağlıdır. Rəsmi İrəvan isə yeni konstitusiya qəbulunu 2026-cı ildə ölkədə keçiriləcək parlament seçkilərindən sonraya saxlayıb. Bunu baş nazir Nikol Paşinyan əlində bir rıçaq kimi daxili və xarici siyasətdə istifadə etməkdədir. Eyni zamanda o Minsk Qrupu ilə bağlı məsələni də sülh razılaşması ilə birlikdə həll etmək istəyir. Amma sülh mətninin imzalanması üçün Ermənistan konstitusiyasında da dəyişiklik edilməlidir. Bu artıq bir qədər vaxt aparan bir prosesdir. Buna rəğmən tərəflərin sülh razılaşmasının paraflanmış variantını da imzalaması istisna edilmir. Yaxın aylarda bunun baş verməsi mümkündür.
- Sülhə bağlı tələsməyə ehtiyac varmı? Regiona kənar güclərin artan marağı fonunda bu nə dərəcədə əhəmiyyətlidir?
- Azərbaycanın bu məsələdə mövqeyi birmənalıdır. Çünki Cənubi Qafqaz ətrafında ciddi geosiyasi proseslər gedir. Ermənistan xarici siyasət vektorunda dəyişiklik edib, yenidən köhnəyə qayıtması istisna edilmir. Eyni zamanda son 5 ildə bir-birinə qarşı mübarizə aparan üç ölkə yəni, ABŞ, Rusiya və Fransanın Cənubi Qafqaz məsələsində fikirləri üst-üstə düşər bilər. Belə olan halda yararsız olan Minsk Qrupunun yenidən dirçəldilməsi istiqamətində addımlar ata bilərlər. Ona görə də Azərbaycan Ermənistandan Minsk Qrupu ilə bağlı özünü adekvat aparmasını istəyir.
- Qarşıdakı dövrdə sülh üçün hansı çətinliklər yarana bilər?
- Hər bir halda indiki əlverişli məqamda Ermənistanın irəliyə doğru addım atmaması bundan sonrakı proseslərdə sülh müqaviləsinin imzalanmasına böyük çətinliklər yarada bilər. Xarici və Ermənistan daxilindəki dairələr, erməni diasporası və kilsəsi bu məsələlərə maneə olacaqlar. Ən azı BMT Təhlükəsizlik Şurasının bir neçə üzvü və iki qonşumuzun bu mövzuda taktikasını dəyişdirməsi də ehtimal edilir. Bu baxımdan da Paşinyan sülh məsələsində tələsməsə regionu böyük risklər gözləyir.
- Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatından (KTMT) sonra rəsmi İrəvan Avropa İttifaqının “missiya”sına güvənirdi. Təbii ki, “missiya” onlara müdafiə qabiliyyəti vermir. Nəticədə Ermənistan üçün təhlükəsizlik çətiri Azərbaycanla imzalanacaq sülh müqaviləsi ola bilər. Sizcə, erməni tərəfi bu reallığı dərk edəcəkmi?
- Ermənistanın təhlükəsizliyi Azərbaycanla və Türkiyə ilə münasibətlərdən asılıdır. Nəhayət, onun suveren bir dövlət olması üçün Bakı və Ankara qarşısında çağırışları həll etməsi önəmlidir. Sözsüz ki, Aİ-nın “missiya”sı onlara müəyyən qədər köməklik etdi. Bunu inkar etmək olmaz. “Missiya”, həmçinin vəziyyətin Azərbaycanla Ermənistan arasında sülh müqaviləsi ilə başa çatmasına da imkan vermədi. Faktiki olaraq onlar sülh prosesinə mümkün qədər maneə oldular. Reallıqda isə bu gün Rusiyanın özü belə KTMT ilə bağlı fərqli yanaşmalar sərgiləyir. Kreml düşünür ki, onun Cənubi Qafqazda təsir imkanları yenidən genişlənə bilər. Bu mənada KTMT və Aİ-nin “missiyası” Ermənistanı Paşinyanın bəyan etdiyi yeni dövlət və yeni ideya çağırışları qarşısında xilas edə bilməzlər. Paşinyanın elan etdiyi real Ermənistan üçün Azərbaycan və Türkiyə ilə yeni istiqamətlərdə münasibətlərin qurulması vacibdir.
|
|
|
|
|
|
|
|
Putin SSRİ-ni bərpa edə biləcəkmi?
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| • “İpək Yolu Sığorta”nın Direktorlar Şurasına TƏYİNAT OLUB
Bu gün, 17:42 |
|
|
|
| • "Məni məhkəməyə çağırmayıblar..." - "Şərurlu İsfəndiyar"
Bu gün, 17:37 |
|
|
|
| • Neftçilərin Hüquqlarını Müdafiə Təşkilatı yeni layihəyə start verib
Bu gün, 17:34 |
|
|
|
| • 20 minlik "United Electronics " MMC-nin 41 min manatdan çox - VERGİ BORCU VAR
Bu gün, 17:30 |
|
|
|
| • “Qarabağ” əməkhaqqı və mükafatlara nə qədər pul xərcləyib? - DETALLAR
Bu gün, 17:28 |
|
|
|
| • Ağalar Vəliyevin ölkədən qaçırdığı pulların DAHA BİR TRANZİTİ... - İLGİNC FAKTLAR...
Bu gün, 17:22 |
|
|
|
| • Xanımı işsiz qoyan xəstəxana direktoru cəzalandırıldı - TƏFƏRRÜAT
Bu gün, 17:18 |
|
|
|
| • Hindistan və Pakistanın hərbi rəhbərləri atəşkəs barədə danışıqlar aparırlar - TASS
Bu gün, 17:15 |
|
|
|
| • “Oğlumu öldürüb, ərimi bıçaqlayıblar, indi bizə təzyiq edirlər” - FOTO
Bu gün, 17:12 |
|
|
|
| • PKK kürd məsələsi deyil, Sovet İttifaqının Türkiyəyə yaratdığı problemdir - deputat
Bu gün, 17:06 |
|
|
|
| • İcra başçısı özü haqqında sənədli film çəkdirib? - QALMAQAL
Bu gün, 17:03 |
|
|
|
| • Şoyqunun hərbi xidmət müqaviləsi 5 il uzadılıb
Bu gün, 16:59 |
|
|
|
| • “Atəşkəs olarsa, ordu tez bir zamanda silahını Putinin özünə qarşı çevirə bilər...” - Ekspert danışır...
Bu gün, 16:41 |
|
|
|
| • Sovetin ölüm balonu: - Zibillikdən götürüb evlərə daşıyırlar
Bu gün, 16:38 |
|
|
|
| • Sahib Məmmədovun “agent ovu”: - Həmkarlar İttifaqı Konfederasiyasında nə baş verir?
Bu gün, 16:34 |
|
|
|
| • Putin İrana gedəcək
Bu gün, 16:30 |
|
|
|
| • Papikyanın Berlin səfərinin gizlinləri: - Almaniyanın Ermənistana dəstək verib-verməyəcəyi şübhəlidir
Bu gün, 16:29 |
|
|
|
| • "Ora ayrılan pulu necə yemisiniz" - ETİRAZ VAR...
Bu gün, 16:19 |
|
|
|
| • Ermənilər hərbi xidmətdən yayınmaq üçün vətəndaşlıqdan imtina edirlər - Sərkisyan
Bu gün, 16:11 |
|
|
|
| • “Avrora Qrup”a yeni baş icraçı direktor təyin edilib - BUNDAN SONRA...
Bu gün, 16:02 |
|
|
|
| • AYNA rəhbəri qardaşının idarə etdiyi öz şirkətinə limitsiz lisenziyalar verir? — ŞOK FAKTLAR
Bu gün, 15:59 |
|
|
|
| • "Deputatsan, lap yaxşı, get qal Ağdamda" - deputat
Bu gün, 15:55 |
|
|
|
| • Nəfəs qalmaqallı videodan danışdı - "Bilmirəm niyə belə oldu"
Bu gün, 15:52 |
|
|
|
| • Bankların pul “qoparmaq” oyunu – komissiya xidmətləri niyə bahalaşıb?
Bu gün, 15:50 |
|
|
|
| • Ağalıda yaşayan qız "üsyan etdi": - "Bu VİDEOnu çəkməyə məcbur oldum"
Bu gün, 15:48 |
|
|
|
| • Dağnan enən PKK: ayı ilə dostluq etməyəcəkmi? - AKTUAL
Bu gün, 15:44 |
|
|
|
| • Türkiyə qalib gəldi: Rusiyanın düzgün seçimi... – Markov
Bu gün, 15:36 |
|
|
|
| • Aqil Şirinov yenidən Azərbaycan İlahiyyat İnstitutuna rektor təyin edilib - SƏRƏNCAM
Bu gün, 15:34 |
|
|
|
| • Mövlam Şıxəliyevin əmlaklarını alanlar istintaqa çağırılır – Hərracda nə baş verir?
Bu gün, 15:32 |
|
|
|
| • Tofiq İsmayılovun oğlu hakim qarşısında - TƏFƏRRÜAT
Bu gün, 15:27 |
|
|
|
| • Bank kartınızdan oğurlanan pulları necə geri qaytara bilərsiniz? - AKTUAL
Bu gün, 15:03 |
|
|
|
| • Daha bir soydaşımızı itirdik - ÖZGƏ DAVASINDA
Bu gün, 15:01 |
|
|
|
| • Öz qanı ilə çağırışçları hərbi xidmətdən yayındıran laborant həbs edilib – Film kimi cinayət
Bu gün, 14:52 |
|
|
|
| • PKK-nın özünü buraxması Ərdoğana olan rəğbəti artıracaqmı? - Deputatdan açıqlama
Bu gün, 14:51 |
|
|
|
| • BU QƏDƏR İŞÇİDƏN: İldə bir dəfə... 6 manatdan... - AXI NİYƏ?..
Bu gün, 14:46 |
|
|
|
| • AZAL Hindistan və Pakistana reysləri mərhələli şəkildə bərpa edir - DİQQƏT
Bu gün, 14:23 |
|
|
|
| • “İsrailin Türkiyə ilə müharibə aparıb qalib gəlmək potensialı yoxdur” - deputat
Bu gün, 14:02 |
|
|
|
| • “Ermənilər bu dəfə də Moskvaya, Putinə inanıb yenə nəsə etməyə başlasalar, “Ermənistan” adlı dövlət yox ola bilər...”
Bu gün, 14:00 |
|
|
|
| • “Əli Bayramlı Süni Dəri” ASC səhmdarları toplanır
Bu gün, 13:58 |
|
|
|
| • Binədə şəhid bulağı dağıdılıb - İcra Hakimiyyəti deyir ki...
Bu gün, 13:08 |
|
|
|
| • “Zelenski təşəbbüsü Putinin əlindən alıb” - The Guardian
Bu gün, 13:06 |
|
|
|
| • “PKK-ya inanmaq sadəlövhlükdür, hələ hər şey bitməyib” – Türkiyəli politoloq
Bu gün, 13:03 |
|
|
|
| • Məktəb direktoru şagirdi niyə bir həftə dərsə buraxmayıb? - RƏSMİ BƏHANƏ
Bu gün, 13:02 |
|
|
|
| • Şimal-qərb küləyi əsəcək - belə deyirlər...
Bu gün, 12:49 |
|
|
|
| • "Anar Nağılbazın videosunu hazırlayanlar indi də nəvəmə sataşırlar"
Bu gün, 12:47 |
|
|
|
| • Milli Qəhrəman Xocavənddə hotel açıb - FOTO
Bu gün, 12:43 |
|
|
|
| • Avtomobili pulsuz necə park etmək olar? - AÇIQLAMA
Bu gün, 12:40 |
|
|
|
| • Sabiq deputat qaynının şirkətindəki vəzifədən AZAD ETDİ
Bu gün, 12:38 |
|
|
|
| • Elm və Təhsil Nazirliyinin “TikTok” müsabiqəsi AJİOTAJ YARATDI – “Heç şeytanın da ağlına gəlməz”
Bu gün, 12:35 |
|
|
|
| • Paşinyan peşman olub: İrəvan yenidən Rusiyaya meyllənir - “Nezavisimaya qazeta”
Bu gün, 12:31 |
|
|
|
|
