Milli iqtisadiyyatımız çətin sınaq qarşısında - NƏ ETMƏLİ?
Tarix: 15-05-2025, 19:05 | Çap et
Azərbaycan 2025-ci ilə xarici ticarətdə mənfi saldo ilə başlayıb. Vəziyyət idxalın artması ilə bağlıdır: bu ilin ilk iki ayında Azərbaycanın xarici ticarət dövriyyəsi 8 milyard 211 milyon dollar təşkil edib. Bunun 4 milyard 73 milyon dolları ixraca, 4 milyard 138 milyon dolları isə idxala xərclənib.
Yeri gəlmişkən, gömrük hesabatlarından fərqlənən Dövlət Statistika Komitəsinin (DSK) hesabatında göstərildiyi kimi, ixracdan gələn gəlirlər xarici malların idxalına kifayət etmir. Rəqəmlərlə ifadə etsək, xarici ticarət dövriyyəsində ixracın xüsusi çəkisi 49,6 faiz, idxalın payı isə 50,4 faiz təşkil edib.
DSK-nın məlumatına görə, uzun illərdən sonra ilk dəfə olaraq respublikanın xarici ticarət saldosu mənfi olub. Belə ki, ötən il müsbət saldo 3 dəfə - 15 milyard dollardan 5 milyard dollara qədər azalıb, bu ilin ilk iki ayında isə ixrac gəlirləri ilə idxal xərcləri arasındakı fərq mənfiyə doğru gedib.
Maraqlıdır ki, statistik rəqəmlər Dövlət Gömrük Komitəsinin (DGK) hesabatlarından fərqlənir. Gömrük xidməti müsbət saldo elan edir ki, bu artım da fevralın sonuna 628 milyon dolları keçib: burada ixracın payı 4 milyard 766 milyon dollar təşkil edib, idxal isə 4 milyard 138 milyon dollar içərisində oldu. DGK-nın məlumatına görə, yanvar-fevral aylarında xarici ticarətin ümumi dövriyyəsi 8 milyard 904 milyon dollara çatıb.
Bir sözlə, DSK-nın məlumatına əsaslansaq, DGK-nın fevral hesabatında bəyan edilən xarici ticarət dövriyyəmizin daha 693 milyon dollarının hara getdiyi məlum deyil...
Belə ki, rəsmi statistikaya görə, fevral ayında xarici ticarət dövriyyəsi xərclər və gəlirlər arasında mənfi fərq var. Bunun səbəbi nədir və ticarət balansı niyə minusa gedir?
İqtisadçı ekspert Xalid Kərimli AYNA.AZ-a açıqlamasında 2022 və 2023-cü illərin iqtisadi baxımdan çox uğurlu olduğunu deyib: “Fakt budur ki, 2022-ci ildə neftin orta qiyməti 100 dollar, 2023-cü ildə isə 85 dollar səviyyəsində idi. Bundan əlavə, qazın qiymətləri sadəcə fantastik idi – haradasa, min kubmetr üçün 760-3000 dollar arasında idi. Ötən il respublikamız üçün də yaxşı başa çatıb: qazın qiyməti 326 dollara düşsə də, neftin bir barelinin orta qiyməti 80 dollar olub. Bu il neft və qazın qiyməti düşür, hasilat da ildən-ilə azalır. Demək istəyirəm ki, bu səbəbdən ötən il müsbət saldomuz 3 dəfə – 15 milyard dollardan 5 milyard dollara qədər azalıb”.
“Bu il də xoşagəlməz tendensiya davam edib, ötən illə müqayisədə neftin maya dəyəri daha 25 faiz ucuzlaşıb. Təbii qazın qiyməti bir qədər artıb, amma bu, əlavə gəlirlər neft gəlirlərinin itkisini kompensasiya edə bilmir. Ona görə də ixrac göstəriciləri durmadan azalır. Yəni, gəlirlərin azalmasının əsas səbəbi neft hasilatının və qiymətinin azalması və qazın nisbətən ucuz olmasıdır. Ötən ilin birinci rübündən baha olsa da, qiymətlər əvvəlki iki ilin səviyyələri ilə müqayisə oluna bilməz. Qeyri-neft sektoruna gəlincə, burada bizim cəmi 3,6 milyard dollar və ya bütün ixracda 13,7 faiz payımız var. Göründüyü kimi, neft və qaz gəlirlərin əsas hissəsini təşkil edir, ona görə də karbohidrogenlər ucuzlaşdıqca ölkənin gəlirləri azalır”, - deyə həmsöhbətimiz bildirib.
Mütəxəssisin sözlərinə görə, xarici ticarət balansının azalması ilə bağlı problemlər idxalın artan mövqeləri müstəvisinə də daxil olur: “Burada dövlət satınalmalarının yüksək rolunu görürük, çünki idxal xərclərində bəyan edilən 4 milyard pərakəndə satış üçün deyil. Bütün bunlara baxmayaraq, bu maliyyə ilindən müsbət nəticələr və xarici ticarətdə müsbət saldoya ümid edirəm”.
Milli Məclisin üzvü, iqtisadçı alim Vüqar Bayramov da məsələyə toxunub. Dediyb ki, vəziyyət idxal xərclərinin optimallaşdırılmasını və qeyri-neft mallarının ixracının artırılmasını tələb edir. İdxalın artmasına qızıl idxalının artmasının səbəb olduğunu deyən deputat xüsusilə xarici ərzaq məhsullarının alınması ilə bağlı xərclərdən narahatdır.
Onun sözlərinə görə, xarici ticarət dövriyyəsi göstəricilərinə qızıl idxalı göstəriciləri güclü təsir göstərsə də, eyni dövrdə buğda alışı 39.1 faiz, kərə yağı və digər süd yağları və sredstləri 79.8 faiz, xam şəkər 86.8 faiz, çay 72.9 faiz, kartof 0.2 faiz, minik avtomobilləri 27.3 faiz, boru-prokat 30.2 faiz, qara metallar 2.7 dəfə artıb. Rezin təkərlər, yük avtomobilləri, polietilen, polipropilen idxalı da artıb. Avtobus alışı isə 4,4 dəfə artıb.
Bayramov qeyd edib ki, statistika ölkəyə idxal olunan ərzaq məhsullarının xeyli artdığını göstərir. Bu, həm ölkənin ödəmə qabiliyyəti göstəricisi (xarici ticarət balansı) baxımından, həm də ərzaq təhlükəsizliyi baxımından arzuolunmazdır.
|
|
|
|
|
|
|
|
Putin SSRİ-ni bərpa edə biləcəkmi?
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| • Yekaterinburqda azərbaycanlı qardaşları öldürənlərlə bağlı YENİ FAKTLAR
Bu gün, 11:17 |
|
|
|
| • Siyasi intriqalarla məşğul olanlar işdən çıxarılacaq və mühakimə olunacaq - Paşinyan
Bu gün, 11:13 |
|
|
|
| • Zaxarovanın KEFLİ AÇIQLAMALARI... - Barı bir dəfə ayıq olsaydı...
Bu gün, 11:10 |
|
|
|
| • Bəylər Eyyubovun vəzifədən getməsi… – Sabiq nazir hər şeyi açdı
Bu gün, 11:05 |
|
|
|
| • Leysan Məmmədovla Xəlil Göyüşovun işbirliyindən iş adamının oğlu da pul qazanmağa başladı - ÖZBAŞINA QALIBLAR...
Bu gün, 11:02 |
|
|
|
| • Əsasli Tikinti Və Təchizat İdarəsi ilə “Element YT” QSC işbirliyi daha çox nələrə hesablanıb - İLGİNC FAKTLAR
Bu gün, 11:00 |
|
|
|
| • Qanunvericiliyə mediada saxta məlumatların dərcinin qarşısının alınmasına dair tələb daxil edilir
Bu gün, 10:50 |
|
|
|
| • İlham Əliyev ƏN DOĞRUSUNU EDİR... - BU FAKTDIR!
Bu gün, 10:48 |
|
|
|
| • Keçmiş arvadı və qayınanasını bıçaqlayan şəxsə hökm oxundu
Bu gün, 10:40 |
|
|
|
| • Naxçıvan səhiyyəsində BÖHRANLI DURUM: adi iynə-dərman belə tapılmır... - Buna görə, ağır xəstələri belə evə buraxırlar...
Bu gün, 10:37 |
|
|
|
| • Media Reyestrində olmayan çap mediası subyektinin nəşri qadağan olunur
Bu gün, 10:33 |
|
|
|
| • Ermənistan-İran əməkdaşlığı müzakirə olunub
Bu gün, 10:29 |
|
|
|
| • "“Russia Today” və “Sputnik” Rusiya casusluğunun ön xəttindədir" - Müşfiq Ələsgərli
Bu gün, 10:27 |
|
|
|
| • İnformasiya agentliklərinə dair yeni tələblər müəyyənləşir
Bu gün, 10:26 |
|
|
|
| • Ermənistandan sərt bəyanat: - Biz Putini təhqir etsək, necə olacaq?
Bu gün, 10:24 |
|
|
|
| • Azərbaycanda xarici media orqanlarına dair yeni tələblər müəyyənləşib
Bu gün, 10:22 |
|
|
|
| • “Rusiya ikinci cəbhədə: Cənubi Qafqazda savaşa risk etməz” - NƏ BAŞ VERİR?
Bu gün, 10:20 |
|
|
|
| • Sabunçu İstehsalat Xidməti Bazasının direktoru vəzifədən azad ediləcək
Bu gün, 10:18 |
|
|
|
| • Media Reyestrində olmadan fəaliyyət göstərən çap mediası subyektləri 5000 manatadək cərimələnəcək
Bu gün, 10:15 |
|
|
|
| • Putinin dostu... AZƏRBAYCANA DOST OLA BİLMƏZ! - ÇÜNKİ...
Bu gün, 10:11 |
|
|
|
| • Kseniya Sobçak azərbaycanlıların qətlindən yazdı – "Sonra da deyirik bizi niyə sevmirlər?"
Bu gün, 09:51 |
|
|
|
| • Məşhur jurnalistin qardaşlarını öldürən rus OMON-çuların FOTOSU - Aralarında tatar da var
Bu gün, 09:49 |
|
|
|
| • “Müəllim-professor heyətinin “5-ci kolon” rolunu oynayıb-oynamadığını təyin etmək vacibdir” - ÇAĞIRIŞ
Bu gün, 09:45 |
|
|
|
| • Ölkənin MÜDAFİƏ SƏNAYESİNİ KOLXOZ BAZARINA DÖNDƏRİB... - ŞOK FAKTLAR...
Bu gün, 09:33 |
|
|
|
| • Onlar da YOL ÜSTÜNDƏDİR... - FOTO
Bu gün, 09:27 |
|
|
|
| • Anasına sataşan vəzifəli şəxsi öldürdü: Əxlaqsız təkliflər edibmiş... - TƏFƏRRÜAT
Bu gün, 09:23 |
|
|
|
| • “Putin NATO”sunu Azərbaycana qarşı qaldırmaq cəhdi - NƏ ETMƏLİ?
Bu gün, 09:15 |
|
|
|
| • “Nə qədər ki, gec deyil, Rusiyada bir ağıllı insan tapılmalıdır ki...” - deputat
Bu gün, 09:14 |
|
|
|
| • İş vaxtı qolunu itirdi, məzuniyyətdə olan işçini cərimələdilər – “HÜNƏR İNŞAAT”IN RƏHBƏRLİYİNƏ QARŞI ŞOK İTTİHAMLAR
Bu gün, 09:12 |
|
|
|
| • Salyanda keçmiş məktəb direktoru İTTİHAM OLUNUR - aidiyyatı qurumlar isə...
Bu gün, 09:06 |
|
|
|
| • 74-cü maddənin C BƏNDİ... - Ekspertdən ŞƏRH
Bu gün, 09:00 |
|
|
|
| • Bakı ÖNƏ ÇIXDI: Xəzərin o tayı da susmalı deyil... - ÇÜNKİ...
Bu gün, 08:55 |
|
|
|
| • Bakı ilə İrəvan sözü bir yerə qoya biləcəkmi? - Heç olmasa... BU DƏFƏ!
Bu gün, 08:53 |
|
|
|
| • Paşinyanın altından bir stul çəkilməlidir - amma hansı?
Bu gün, 08:48 |
|
|
|
| • Ariz Mikayılov dövlət traktorunu bibisi oğluna verdi - Şəxsi istifadə zamanı əmlak məhv oldu…
Bu gün, 07:53 |
|
|
|
| • İşarəni dənizdən gözləyənlər: Yoldaş Məmişovun səsi niyə çıxmır? - HƏQİQƏTƏN DƏ...
Bu gün, 07:37 |
|
|
|
| • "Jurnalistlərin binası"nda qaz problemi yaranıb - NARAZILIQ VAR...
Bu gün, 07:35 |
|
|
|
| • Sahib Məmmədov tam KOLXOZ SƏDRİDİR - İLGİNC FAKTLAR
Bu gün, 07:32 |
|
|
|
| • Burda lisenziyasız “həkimlər” at oynadır - BU NƏDİ BELƏ?
Bu gün, 07:27 |
|
|
|
| • Sertifikasiya imtahanından öncə suallar SIZDIRILIB – Kimya Müəllimlərindən ŞOK İDDİA
Bu gün, 07:23 |
|
|
|
| • “Caspian Engineering Solutions” MMC-nin 405 min manat vergi borcu var - VİDEO
Bu gün, 07:19 |
|
|
|
| • Onlar neyrtallaşdırılmalıdır!: Azərbaycanda təxribat törədə bilərlər - ÇAĞIRIŞ
Bu gün, 07:15 |
|
|
|
| • Rusiya və İranın təsir dairəsi genişlənir: Türkiyə bazalarının Azərbaycanda yerləşməsi... - AKTUAL
Bu gün, 07:12 |
|
|
|
| • Sektor müdirindən ibtidai təhsilin 5 illik olması təklifinə ETİRAZ - "Qəti ehtiyac yoxdur"
Bu gün, 07:10 |
|
|
|
| • Limonun ədədi 1,50 oldu... - BU MƏHSULLAR DA BAHALAŞACAQ!
Bu gün, 07:08 |
|
|
|
| • Rusiyanın müharibə iqtisadiyyatı tənəzzülə uğrayır - AMMA...
Bu gün, 07:02 |
|
|
|
| • Azərbaycan İranın düşməni deyil - amma Tehran belə düşünmürsə...
Bu gün, 07:00 |
|
|
|
| • Ukraynanın Avropa yolundakı Orban əngəli – Bu səddi necə keçməli?
Bu gün, 06:58 |
|
|
|
| • SOCAR-da QAYÇILAMA davam edir - BU DƏFƏ İSƏ...
Bu gün, 06:54 |
|
|
|
| • “Yaxın günlərdə bizi sürpriz xəbər və hadisələr gözləyə bilər…” - Ərəstun Oruclu ŞƏRH EDİR
Bu gün, 06:34 |
|
|
|
|
