Xəbər verdiyimiz kimi, aprelin 26-dan etibarən Pakistan və Hindistan arasında baş verən atışmalar bölgədə vəziyyəti daha da gərginləşdirib. Bir çox beynəlxalq mənbələr bu toqquşmanın tammiqyaslı müharibəyə çevrilə biləcəyini proqnozlaşdırır. Nüvə silahına malik iki qonşu dövlət arasında münasibətlər uzun müddətdir ki, gərgin idi. İndi isə prosesin genişmiqyaslı müharibə fazasına keçməsi ehtimalından danışılır.
Globalinfo.az-a danışan politoloq Rəşad Bayramov deyib ki, Pakistan ölkəmizlə dost və müttəfiq olan, hər zaman dəstəyini hiss etdiyimiz ölkədir:
“Odur ki, indi dost bir ölkənin Hindistanla müharibə vəziyyətinə gəlib çatması bizi dərindən narahat edir.
Məlum olduğu kimi, nüvə silahına malik iki qonşu ölkə 1947-ci ildən Kəşmir səbəbindən münaqişə vəziyyətindədir. Hindistan və Pakistan arasında son gərginlik 2019-cu ilə təsadüf edir. Həmin il canlı bomba hücumu zamanı Hindistan təhlükəsizlik xidmətinin 40 əməkdaşı ölmüş və bundan sonra Dehli bir sıra istiqamətlərdə aviazərbələr həyata keçirmişdi. Həmin vaxtdan bəri nisbi sakitlik hökm sürsə də, Kəşmir bölgəsində aprelin 22-də baş verən və 26 mülki şəxsin həyatını itirməsinə səbəb olan terror hücumu münasibətləri yenidən gərginləşdirdi.
Şübhəsiz ki, gərginləşən münasibətlər regional sabitliyi və nüvə silahına malik qonşular arasında münasibətlərin gələcəyini ciddi təhlükə altına alır”.
Politoloqun sözlərinə görə, rəsmi Yeni Dehli hücumun məsuliyyətini birbaşa Pakistana yönəldərək təxribatın arxasında İslamabadın dayandığını iddia edir:
“Lakin Pakistanın bu hadisənin arxasında olduğunu sübut edən hər hansı bir arqument ortaya qoya bilməyib. Buna baxmayaraq, hər iki tərəf artıq bir sıra tədbirlərə əl atıb.
Hadisədən dərhal sonra Hindistan sərhəd keçid məntəqəsini bağladı, İndus Suyu Müqaviləsini dayandırdı, Pakistan diplomatlarını ölkədən çıxardı və Pakistan vətəndaşlarına verilmiş vizaları ləğv etdi.
Öz növbəsində, Pakistan Milli Təhlükəsizlik Komitəsinin təcili iclasını çağıraraq bir sıra qərarlar qəbul etdi. Qəbul olunmuş qərarlara əsasən Hindistan hava yollarına Pakistan hava məkanından istifadə qadağan olundu, ticarət əməkdaşlığı dayandırıldı, Hindistandakı yüksək komissar geri çağırıldı, hind hərbi müşavirləri persona non grata elan olundu və Hindistan vətəndaşları üçün vizalar ləğv edildi.
Vaqah sərhədinin bağlanması və diplomatik münasibətlərin aşağı səviyyəyə endirilməsi iki ölkənin qarşıdurma kursunu seçdiyinə işarə edir. Pakistanın su resurslarına müdaxilə ediləcəyi təqdirdə bunu “müharibə aktı” kimi qəbul edəcəyini bəyan etməsi isə vəziyyətin nə qədər təhlükəli həddə çatdığını göstərir”.
Rəşad Bayramovun fikrincə, su resursları olduqca həssas məsələdir:
“Məlumdur ki, İndus Suyu Müqaviləsi 1960-cı ildə Hindistan və Pakistan arasında Dünya Bankının vasitəçiliyi ilə imzalanmış beynəlxalq sazişdir.
Müqavilə İndus çayı və onun qolları üzərindəki su resurslarının bölüşdürülməsi ilə bağlı məsələləri tənzimləyir. Müqaviləyə əsasən, İnd çayının altı qolu iki ölkə arasında bölünür. Hindistana üç şərq çayı — Ravi, Bias və Satleç, Pakistana isə üç qərb çayı — İnd, Cilam və Çənab ayrılır.
İndi isə 60 ildən artıq müddət ərzində ilk dəfədir ki, tərəflərdən biri faktiki olaraq öhdəliklərini dayandırır. Baxmayaraq ki, bu müqavilə birtərəfli imtina və ya dayandırma mexanizmini nəzərdə tutmur.
Pakistan üçün ən həyəcanverici məsələ də məhz bununla bağlıdır. Çünki bu, sadəcə diplomatik addım deyil, həm də Pakistanın iqtisadi və ərzaq təhlükəsizliyinə vurulan zərbədir. Belə ki, Pakistanın becərilən torpaqlarının 80 faizi bu çayların suyu ilə suvarılır, ölkədəki bütün şirin su ehtiyatlarının 90 faizi İnd çayı hövzəsinə aiddir və nəhayət, elektrik enerjisinin 60 faizi həmin çaylar üzərindəki hidro mənbələrdən əldə edilir. Su Müqaviləsinin dayandırılması Hindistanın vəziyyəti əvvəlki gərginliklərdən fərqli olaraq daha strateji səviyyəyə qaldırdığını göstərir. Pakistan isə öz növbəsində su resurslarına müdaxilə ediləcəyi təqdirdə bunu “müharibə aktı” kimi qəbul edəcəyini bəyan edib”.
Politoloq vurğulayıb ki, Hindistanın sayca dünyanın beşinci ordusuna sahib olması, Pakistanın isə döyüş başlıqlarının sayına görə altıncı nüvə dövləti olması baş verə biləcək müharibənin necə ağır nəticələrə gətirib çıxara biləcəyini ehtimal etməyə imkan verir:
“Tərəflərin hər ikisinin nüvə silahına malik olması genişmiqyaslı müharibə üçün çəkindirici faktor ola bilər. Əvvəllər də olduğu kimi Hindistan tərəfindən Pakistan nəzarətində olan və formal olaraq terrorçuların infrastrukturlarına qarşı hansısa məhdud aviazərbələr endirilə və Pakistan tərəfindən buna raket zərbələri ilə cavab verilə bilər.
İki ölkə arasında bu şəkildə gərginliyin avtomatik olaraq regionda enerji, təhlükəsizlik və ticarət layihələrinin gələcəyini böyük sual altına qoyduğunu, baş verə biləcək müharibənin ABŞ, Çin və Rusiya kimi ölkələrin bölgəyə münasibətinə və strateji maraqlarına təsir göstərəcəyini nəzərə alaraq demək olar ki, biz qısa müddət ərzində adı çəkilən ölkələrin, BMT-nin, eyni şəkildə Körfəz ölkələrinin də tərəflər arasında gərgin münasibətləri dayandırmaq üçün hərəkətə keçəcəyinə şahidlik edə bilərik. Çünki əks halda bu gərginlik tammiqyaslı müharibəyə, açıq hərbi toqquşmalara gətirib çıxara bilər ki, bu da nüvə silahından istifadəyə səbəb olacaq”.
