Minimum əmək haqqının artırılması ilə işəgötürənlər tərəfindən Dövlət Sosial Müdafiə Fonduna (DSMF) ödənilən məcburi sosial sığorta haqlarında artım gözlənilir. Başqa sözlə desək, yerli dövlət sosial sığorta sistemində qeyd olunan ayırmalar sığortaedənin və sığortalının ödədiyi əmək haqqının faizi kimi müəyyən edildiyindən sahibkarlığın maliyyə yükü artır.

Mövcud qanunvericiliyə, yəni qanunun 14.4-cü maddəsinə uyğun olaraq muzdlu işdən əldə edilən gəlirlər üzrə məcburi dövlət sosial sığorta haqqı aşağıdakı dərəcələrlə ödənilir: sığortaedən tərəfindən əmək haqqı fondunun və digər gəlirlərin 22 faizi, sığortaolunan isə (bu halda işçi) əmək haqqının və ya bu icbari verginin əhatə etdiyi digər gəlirinin 3 faizini ödəyir.

Milli Məclisin üzvü, iqtisadçı alim Vüqar Bayramovun sözlərinə görə, ilkin əmək haqqının artırılması ilə köçürülən sosial ödənişlərin məbləğləri də dəyişir: “Sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olan vətəndaşlarımızın ödədiyi sosial sığorta ödənişləri minimum əməkhaqqı ilə bağlıdır və ona görə də bu ilin yanvar ayından yuxarıda qeyd olunan sığorta ödənişinin məbləğində dəyişiklik edilib. Yada salaq ki, məcburi dövlət sosial sığortası aşağıdakı dərəcələrlə ödənilir: tikinti sektorunda minimum aylıq əməkhaqqının 50 faizi, digər sektorlarda 25 faizi”.

“Hökumətin sosial paketi çərçivəsində bu ilin ilk ayından minimum əməkhaqqı 345 manatdan 400 manata yüksəldiyindən və sosial müdafiənin gücləndirilməsi üçün ən kiçik əməkhaqqı mütəmadi olaraq artırıldığından, icbari sosial sığorta üzrə ödənişlər məsələsinə yanaşmada differensiallaşdırılmış əməkhaqqına əməl olunması daha məqsədəuyğundur”, - deyə deputat bildirib.

Üstəlik, belə sistemli yanaşma əhaliyə dəstək üçün bu sosial əhəmiyyətli aləti gücləndirməyi vəd edir. Bayramov hesab edir ki, ödəmələr üzrə faiz dərəcələri sahibkarların gəlirləri nəzərə alınmaqla tənzimlənməlidir: “Bu üsulla nisbətən aşağı gəlirli insanlar daha az ödəyəcəklər. Onların qazancı gəliri yüksək olanlara nisbətən daha aşağı icbari sığorta tarifinə tabe olacaq. Nəticədə müəyyən edilmiş minimum əməkhaqqı artdıqda, gəlirləri aşağı olan sahibkarlar daha az sosial ayırmalar ödəyəcək və bu, onların maliyyə yükünü azaldacaq”.

Ekspertlər qeyd edirlər ki, başlanğıc əmək haqqının artırılması yaxşı xəbərdir, lakin minimum əmək haqqının artırılması ilə fiziki şəxslər kateqoriyasından olan vergi ödəyicilərinin DSMF-ə ödənişləri artır. İqtisadçı ekspert Natiq Cəfərli AYNA-ya şərhində deyib ki, müstəqil ekspertlər dəfələrlə məcburi sosial sığorta haqları ilə minimum əmək haqqı arasındakı əlaqənin mövcud qanunvericilikdə aradan qaldırılmasını və digər, daha optimal yanaşmalardan istifadə edilməsini təklif ediblər, çünki bu model sahibkarlara kifayət qədər güclü maliyyə təzyiqi yaradır.

“Biz bu ödənişlərin minimum əməkhaqqı ilə əlaqələndirilməsi ideyasından tamamilə imtina etməliyik. Bu halda minimum vergi tutulan məbləğdən tutmaların aparılacağı xüsusi düstur hazırlamaq lazımdır. Çünki biz də başa düşməliyik ki, pensiya həmişə dövlət inhisarında qala bilməz. Digər məqam isə odur ki, gələcəkdə daha yüksək pensiya almaq və bununla da özünün rahat qocalıq yaşamasını təmin etmək istəyənlər öz mülahizələri ilə DSMF-ə artıq ödənişlər edə bilərlər”, - deyə həmsöhbətimiz bildirib.

Cəfərli digər məsələlərlə yanaşı, ölkəmizdə qeyri-dövlət pensiya fondlarının səmərəli fəaliyyəti üçün hüquqi və institusional bazanın təkmilləşdirilməsinin zəruriliyinə əmindir və onlara vətəndaşlara müqavilə bağlamaq azadlığı verilməlidir: “Sosial Sığorta Fonduna ödənişlərin minimum əməkhaqqı ilə əlaqələndirilməsi kölgə iqtisadiyyatının və qeyri-rəsmi əmək bazarının artımının əsas səbəblərindən biridir. Nəticədə sosial sığorta sahəsinə büdcədən ayrılan vəsaitlər, xüsusən də İşsizlikdən Sığorta Fonduna vəsaitlərin köçürülməsi baxımından azala bilər”.