Super güclər TERROR təşkilatını hakimiyyətə niyə gətirdi? - TƏHLİL
Tarix: 21-08-2021, 09:34 | Çap et
Bir neçə gün öncə Talibanın Əfqanıstanın patyaxtı Kabilə daxil olması və faktiki olaraq Əfqanıstanda hakimiyyəti ələ alması dünya miqyasında ciddi narazılıqla qarşılanır. Xüsusilə ABŞ kimi son 20 il ərzində Əfqanıstanda hərbi əməliyyatlar aparan dövlətlərin Talibanla razılığa gəlməsi vəziyyəti daha da anlaşılmaz edir.
Böyük güclərin bir vaxtlar terror təşkilatı kimi tanınan Talibanla bir masaya oturulması, Talibanın legitimliyini tanımaq barədəki açıqlamaları bərabərində bəzi suallar doğurur: Əgər Taliban terror təşkilatıdırsa, o zaman ABŞ, Rusiya və Çin kimi dövlətlər niyə onlarla danışığa gedir?!
Taliban son 20 illik dövrdə ciddi şəkildə strateji dəyişikliyə məruz qalıb.
90-cı illərdə Taliban daha çox radikal ideyaları ilə tanınırdı və təşkilatın yaradıcısı Molla Ömər təkcə Əfqanıstanda yox, bütün regionda islami ideyaların ekspansiyasının tərəfdarı idi.
Lakin 2001-ci ildən sonra Talibanın radikal ideyalardan tədricən uzaqlaşdığı müşahidə edilirdi. Qurplaşmanın yeni rəhbəri Heybətullah Axundzadə Molla Ömərlə müqayisədə daha neytral və yumşaq strateji xətti mənimsəmişdi. Artıq Taliban bütün regionda İslam Əmirliyi yaratmaq üçün yox, daha lokal səviyyədə Əfqanıstanda hakimiyyəti ələ keçirmək uğurunda mübarizə aparırdı.
Taliban ABŞ, Rusiya və Çin üçün bir İŞİD nümunəsi deyil.
Talibanın yumşalması prosesində İŞİD-in ortaya çıxmasının təsiri çox böyükdür. Radikal İslamın əsas müdafiəçisi olan İŞİD bütün yaxın şərqdəki radikal qrupları öz təsir dairəsinə saldı və nəticədə cihad uğurunda mübarizə aparmaq istəyən radikal militanlar Suriyaya yönəldi. Bu proses Talibanın və xüsusilə də Əfqanıstanın radikal ünsürlərdən təmizlənməsi prosesinə müsbət təsir göstərdi. Talibanın mübarizəsi isə İŞİD-ə nəzərən daha qəbulolunan forma almağa başladı.
Talibanın Orta Asiya və Sintizyan-Uyğur bölgəsindəki müsəlman qruplara təsir gücü yoxdur.
Əvvəllər ABŞ, Rusiya və Çin üçün Talibanı təhlükəli edən əsas məsələ qruplaşmanın digər radikal islami qruplarla olan əlaqəsi idi.
Lakin indiki anda Əfqanıstanda lokallaşmış Talibanın bu cür əlaqələri mövcud deyil. Orta Asiyadakı və Sintizyan-Uyğurdakı radikal islamçılar isə İŞİD-ə biət edib və Talibanı tanımır. ABŞ, Rusiya və Çin üçün Talibanın bölgədə hakimiyyətə gəlməsi hər hansı problem yaratmır.
Talibanın Əfqanıstanda “mərkəzi dövlət” anlayışını bərpa edəcək yeganə gücdür.
Hər nə qədər İslami qaydaların dəstəkçisi olsa da, Taliban Əfqanıstanda yerli xalqın dəstəyinə sahibdir. Böyük güclər üçün Əfqanıstanın nəzarətsiz bir yer olması daha təhlükəlidir, nəinki islami qaydalarla idarə olunması. Əfqanıstanda mərkəzi dövlətin yaranması və burdakı proseslərə nəzarət etməsi ABŞ, Rusiya və Çin, eyni zamanda beynəlxalq təşkilatlar üçün olduqca önəmlidir. Çünki artıq Əfqanıstanda Talibanın simasında öhdəlik götürə biləcək və bu öhdəlikləri yerinə yetirə biləcək bir güc var.
Talibanın hakimiyyətdə olması Əfqanıstanın etnik-parçalanma riskindən xilas edir.
Son 20 ildə ciddi şəkildə lokallaşan Taliban digər etniklərə münasibətini də köklü sürətdə dəyişib. Əfqanıstanda əhalinin böyük hissəsi Sünni islam inancının daşıyıcılarıdır. Bu baxımdan fərqli regionlarda yaşayan etnik qrupları dini birlik altında toplamaq daha uğurlu yanaşma hesab edilə bilər.
Bu ən azından 20 illik Əfqanıstan hökümətinin klanlaşmış siyasi kursuna nəzərdən daha uğurludur.
Talibanla münasibətlərin uzun müddətdə uğurlu olub olmayacağını zaman göstərəcək. Ancaq reallıq odur ki, indiki anda Talibanın Əfqanıstandakı varlığı böyük güclərin maraqlarına xidmət edir.
Bizim.Media
|
|
|
|
|
|
|
|
Putin SSRİ-ni bərpa edə biləcəkmi?
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| • Makronun Tiranadakı jestləri məğlubiyyətin rəmzidir - HƏQİQƏTƏN DƏ...
Bu gün, 10:07 |
|
|
|
| • “Zəngəzur dəhlizi hərbiləşdirilmədən təhlükəsizliyə təminat mümkün deyil” - İlham İsmayıl
Bu gün, 10:05 |
|
|
|
| • Katolikosun uzaqlaşdırılması “əməliyyatına” Arayik rəhbərlik edir… - Paşinyan narazıdır…
Bu gün, 10:02 |
|
|
|
| • “Güllübulağ”ın rəhbəri ilə bağlı daha bir QƏRAR - TƏFƏRRÜAT
Bu gün, 10:00 |
|
|
|
| • Paşinyanın Kremlə “duz-çörək” xatırlatmasının sirri - Ermənistan qorxur, yoxsa...
Bu gün, 09:52 |
|
|
|
| • Paşinyan bir həftəlik məzuniyyətə çıxıb
Bu gün, 09:41 |
|
|
|
| • Hələ də bu şirkətə etibar edən varmı? - GİLEY
Bu gün, 09:40 |
|
|
|
| • Sülh müqaviləsini paraflamaq: Bakı razı deyil - AKTUAL
Bu gün, 09:34 |
|
|
|
| • Baş redaktor vəzifəsindən ayrıldı - BUNDAN SONRA...
Bu gün, 09:32 |
|
|
|
| • Dəhlizlə bağlı 4 ölkəni qarışdıran təklif – Qarabağ variantı işə düşə bilər
Bu gün, 09:30 |
|
|
|
| • Moskva-Bakı gərginliyi: “BBC”nin dörd proqnozu - İNCƏLƏMƏ
Bu gün, 09:24 |
|
|
|
| • Naxçıvanda nə haq var... nə də ədalət... - NARAZILIQ VAR...
Bu gün, 09:20 |
|
|
|
| • “Qala Towers” MTK-da işçi həyatı dəyərsizdir... - FOTOFAKT
Bu gün, 09:17 |
|
|
|
| • Suriya-İsrail toqquşması bizim işimizə yaramır... - AMMA...
Bu gün, 09:12 |
|
|
|
| • NATO Azərbaycanda... ruslar əndişədə... - NƏ BAŞ VERİR?
Bu gün, 09:07 |
|
|
|
| • Pirallahının icra başçısı Allahsızlığı ilə tanınır... - İTTİHAM VAR...
Bu gün, 09:03 |
|
|
|
| • Bakı dayandı, Moskva davam edir - NƏ BAŞ VERİR?
Bu gün, 07:17 |
|
|
|
| • Rusiyaya şok: Kalininqradın məhvi planı hazırdır - General
Bu gün, 07:03 |
|
|
|
| • “Global STM” və “Aksaray” vətəndaşlardan pul toplayıb saxta qəbul sənədi verdi - Xaricdə təhsil FIRILDAĞI
Bu gün, 07:01 |
|
|
|
| • Bura körpələri əmanət etmək olmaz - ÇÜNKİ...
Bu gün, 06:56 |
|
|
|
| • Amerika Azərbaycanı rüsumla “vurur”? - BU NƏDİ BELƏ?
Bu gün, 06:51 |
|
|
|
| • Balakən gömrüyünün rəisi necə OLİQARXA ÇEVRİLİB - İLGİNC FAKTLAR
Bu gün, 06:48 |
|
|
|
| • Daha bir MTK gərgin yöndə irəliləyir
Bu gün, 06:40 |
|
|
|
| • YAĞ MAFİYASI İŞ BAŞINDA... - Bəs nə yeyək?
Bu gün, 06:34 |
|
|
|
| • Azərbaycan və Ermənistan əsgərləri EYNİ ORDUDA? - AÇIQLAMA
Bu gün, 06:31 |
|
|
|
| • Bəs Paşinyan niyə Ermənistanda “KQB” arxivlərini açmır?.. - HƏQİQƏTƏN DƏ...
Bu gün, 06:28 |
|
|
|
| • Paşinyan Qərbə sülh görüntüsü verir, amma... - Bakı real imza və icra tələb edir
Bu gün, 06:24 |
|
|
|
| • Bakıda daha bir reper həbs olundu - BUNA GÖRƏ
Bu gün, 06:21 |
|
|
|
| • Moskva Bakı üzərindən özünü “vurdu” – Ruslar buna qəzəblənəcək
Bu gün, 06:19 |
|
|
|
| • Cənubi Qafqazda vəziyyəti izləyirik - ABŞ
Bu gün, 06:16 |
|
|
|
| • "Atlant"ın sahibinin adı keçən cinayət işi: 90 min manatlıq mülki iddia qaldırıldı - TƏFƏRRÜAT
Bu gün, 06:14 |
|
|
|
| • Suriya lideri Dəməşqi tərk edib - KİV
Bu gün, 06:12 |
|
|
|
| • BDU-da şəhid övladları olan abituriyentlər üçün infotur keçirilib
Dünən, 19:55 |
|
|
|
| • Xırdalan şəhərində sakinlər üçün təhlükəli vəziyyətdə olan qurumuş ağaclar götürülür
Dünən, 19:42 |
|
|
|
| • Klinika direktoru arvadını sevgilisinə görə güllələyib - TƏFƏRRÜAT
Dünən, 14:01 |
|
|
|
| • Simonyan arvadından boşandı
Dünən, 13:58 |
|
|
|
| • ABŞ-da USAID və KİV-lər üçün ayrılan 9 milyard dollarlıq büdcə ləğv olundu - KİV
Dünən, 13:56 |
|
|
|
| • Mənzil bazarını “qara qutular” idarə edir - “Ruhlar məhəllə”sinin sahibləri kimlərdir?
Dünən, 13:00 |
|
|
|
| • Rektorla nazir üçün YENİ SUAL: Avtoş müəllimə məsələsi... - DƏLİXANADIR, VALLAH...
Dünən, 12:59 |
|
|
|
| • Tanınmış sənətkarın qızı atasının doğum günündə ağladı - “Ən çox anam üçün ağırdır”
Dünən, 12:54 |
|
|
|
| • UNEC-nin Dərbənd filialı məzunları hələ də DİPLOMSUZ QALIB - Nazirlə rektor arasında NƏ BAŞ VERİR?
Dünən, 12:50 |
|
|
|
| • CIDIR DÜZÜ AYDINLIĞINDA AZMAN ALİM - AYDINLARA GÖZAYDINLIĞI...
Dünən, 12:39 |
|
|
|
| • Bodrum tətilini yarımçıq qoyaraq Moskvaya döndü - FOOD CİTY-DƏ NƏLƏR GÖZLƏNİLİR?
Dünən, 12:37 |
|
|
|
| • Mülayim şərq küləyi əsəcək - belə deyirlər...
Dünən, 12:33 |
|
|
|
| • Kurs diplomu ilə işləyən bəzi mütəxəsislər özlərini peşəkar adlandırır - Ekspert danışır...
Dünən, 12:30 |
|
|
|
| • Tacir aparıcıya ƏSƏBİLƏŞDİ: - “O, 20 manata toya gedən adamdır”
Dünən, 12:23 |
|
|
|
| • Ermənistan yol ayrıcında: sağa getsə, ŞƏT, sola getsə... - “Nezavisimaya qazeta”
Dünən, 12:19 |
|
|
|
| • Rusiya üçlü formatı bərpa edə biləcəkmi? - İNCƏLƏMƏ
Dünən, 12:14 |
|
|
|
| • Kremldən Paşinyanın KTMT-dən çıxmaq istəyinə REAKSİYA
Dünən, 12:11 |
|
|
|
| • Mironovdan Azərbaycan bayrağı ilə bağlı AÇIQLAMA
Dünən, 12:06 |
|
|
|
|
