"Taliban" ABŞ-dan asılı vəziyyətə düşüb
Tarix: 21-08-2021, 09:10 | Çap et
Əfqanıstanı ələ keçirən Taliban hərəkatı ölkənin Mərkəzi Bankındakı milyardlarla dollara sahib ola bilmir. Beynəlxalq Valyuta Fondu da terrorçulara yardım göstərməkdən imtina edib. Siyasi təlatümlərin ağuşunda olan ölkə iqtisadiyyatı pulsuzluqla üz-üzə qalıb.
Sputnik Azərbaycan bildirir ki, bu barədə Associated Press yazır.
Talibanın ümid etdiyi vəsaitlərin əksəriyyətinə Amerika və beynəlxalq təşkilatlar nəzarət edir. Qərb ölkələri bu vəziyyəti Əfqanıstanın yeni hökumətinə təzyiq vasitəsi kimi nəzərdən keçirirlər. Üstəlik, Talibanın hazırda pulları almaq üçün institusional stukturları yoxdur – bu isə ona iqtisadiyyatı idarə etməyə mane olur. Ölkənin təsərrüfat həyatı şəhərlərdə yerləşməyə başlayıb, ÜDM isə taliblərin iyirmi il bundan qabaq hakimiyyətdə olduqları vaxtdakından üç dəfə artıb. Defisit iqtisadi resessiyaya, o isə öz növbəsində 36 milyon əfqan üçün humanitar böhranın güclənməsinə səbəb ola bilər.
Üstəlik, taliblər hələ də xarici ölkələrin diplomatlarının maliyyə məsələlərində kiminlə danışıq aparmalı olduğunu bəyan etməyiblər. ABŞ Prezidenti Co Bayden deyib ki, Talibanın qlobal iqtisadiyyatın bir hissəsi olmaq istəyib-istəmədiyini bilmir. Mümkündür ki, yeni hökumət əcnəbi vasitələrsiz keçinməyi güman edir.
Taliban sonuncu dəfə Əfqanıstanda hakim olanda sakinlərin gündəlik qazancları 1 dollardan aşağı idi. Dünya Bankının məlumatına görə, Amerika əsgərlərinin orada olduğu müddətdə əhali üzrə ÜDM təxminən üç dəfə artdı. Əfqanıstanda mobil telefonlar peyda oldu, Coca-Cola və Airbnb biznesini açdı – bütün bunların isə qlobal iqtisadi qurumlara əlçatanlığa ehtiyacı var. NATO qüvvələrinin köməyi ilə hökumət qoşunlarının radikal terrorçu qruplara qarşı müharibəsi zamanı ölkənin iqtisadiyyatı ticarətdən xeyli asılı səviyyəyə düşdü. O zaman idxalın həcmi ildə 8 milyard dollara çatırdı. Bu, ixracdan təxminən on dəfə çox idi.
Əfqanıstanda valyuta ticarəti də dayanıb. ABŞ buralara dollar tədarük etmir, bu səbəbdən əfqan valyutası ucuzlaşır və inflyasiya sürətlənir.
Ekspertlər deyirlər ki, hakimiyyət dəyişikliyini maliyyələşdirən mənbələrə əvvəlkitək çıxışları olsa da, taliblərin ölkə üzrəində tam nəzarət qurması üçün bu kifayət etmir. İqtisadiyyatı xilas etmək üçün taliblər qlobal imiclərinə çəki-düzən verməli, eyni zamanda da öz əsgərlərinin, ultramühafizəkar müsəlmanların dəstəyindən məhrum olmamalıdırlar.
İqtisadçılar hesab edirlər ki, Taliban Cənubi Asiyada nüfuz sahibi olmaq istəyən ölkələrlə diplomatik əlaqələr barədə fikirləşməlidir. Məsələn, Çin artıq Əfqanıstanda sabitliyin bərqərar olmasında maraqlı olduğunu bəyan edib. Çinlilərin diqqətini litium çəkir – iqtisadi cəhətdən perspektivli metal mobil qurğular və avtomobillər üçün akkumulyatorların istehsalında istifadə olunur. Analitiklərin hesablamalarına görə, Əfqanıstanda bu nadir metalın ehtiyatlarının qiyməti 2020-ci ildə 1-3 trilyon dollar olub.
Kabili ələ keçirən taliblər böyük hissəsi Nyu-Yorkun Federal Ehtiyat Sistemində (FED) yerləşən Əfqanıstan Mərkəzi Bankının ehtiyatından olan pullara sahib ola bilmədilər. Avqustun 23-də Əfqanıstan Beynəlxalq Valyuta Fondundan 450 milyon dollar alası idi. Bu pullar iqtisadi böhranla mübarizə üçün nəzərdə tutulmuşdu, ancaq BVF yeni əfqan hökumətinin tanınmasında “beynəlxalq ictimaiyyətdə konkret fikir olmaması” səbəbindən bu vəsaitə çıxışı bağlayıb.
* Taliban - 1994-cü ildə yaranan və 1996–2004-cü illər arası Əfqanıstanın bütün ərazisini idarə etmiş hərəkatdır. 2003-СЃü ildə BMT TŞ tərəfindən terror təşkilatı kimi tanınıb.
|
|
|
|
|
|
|
|
Putin SSRİ-ni bərpa edə biləcəkmi?
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| • "Hər birinizin fikri mənim üçün çox önəmli oldu"
Dünən, 20:01 |
|
|
|
| • İşdən çıxarılan müavin direktoru məhkəməyə verdi - TƏFƏRRÜAT
Dünən, 19:56 |
|
|
|
| • Borcu olan şəxslər ölkədən çıxa bilməyəcəklər - DİQQƏT
Dünən, 10:51 |
|
|
|
| • Azərbaycana təkcə bu ölkə səs verib - BİABIRÇI NƏTİCƏ
Dünən, 10:34 |
|
|
|
| • Yeni təhlükə: BUĞDA BÖHRANI... - ARAŞDIRMA
Dünən, 09:43 |
|
|
|
| • Devalvasiyanın qarşısını belə almaq olar - İqtisadçı görün, nə təklif edir
Dünən, 09:39 |
|
|
|
| • “Rabitə Tikinti” ASC-də yeni sədr və üzvlər seçiləcək
Dünən, 08:44 |
|
|
|
| • Ərdoğanın bu sözləri Azərbaycanda haqlı narazılıq yaradıb - AKTUAL
Dünən, 08:06 |
|
|
|
| • Tikinti mafiyaları ilə ORTAQDIR - 1 İLƏ 100 MİLYON
Dünən, 08:00 |
|
|
|
| • Ermənistanda silaha olan həvəs... - BELƏ DAVAM EDƏRSƏ...
Dünən, 07:43 |
|
|
|
| • "Narkomaniya bəladır və hədəf də bizim uşaqlar, yeniyetmələr, gənclərdir" - ÇAĞIRIŞ
Dünən, 07:40 |
|
|
|
| • Alimlik adı almaqdan ötrü 22 min manatlıq macəra - TƏFƏRRÜAT
Dünən, 07:38 |
|
|
|
| • "Cəmiyyətdə bir çox sahələrdə savadsızlıq həddindən artıq çoxdur" - partiya sədri
Dünən, 07:31 |
|
|
|
| • Nazirlik BUNDAN İMTİNA ETMƏLİDİR - YOXSA...
Dünən, 07:28 |
|
|
|
| • Rusiyada sovet əsgərlərinin abidəsini təhqir edən azərbaycanlı saxlanıldı - TƏFƏRRÜAT
Dünən, 07:24 |
|
|
|
| • Əliyevin qatıldığı toplantıda İLK yaşandı – Moskvada alınmamışdı, lakin…
Dünən, 07:20 |
|
|
|
| • “Avraam Razılaşmaları” Qafqaza gəlir: böyük siyahıda Azərbaycan da var - GƏLİŞMƏ
Dünən, 01:14 |
|
|
|
| • Turizm Agentliyi nə etmək istəyir? - TƏFƏRRÜAT
Dünən, 01:09 |
|
|
|
| • Şərqi Zəngəzur Regional Təhsil İdarəsinin müdiri Fuad Bədəlov İTTİHAM OLUNUR - ÖZBAŞINALIQDA
Dünən, 01:06 |
|
|
|
| • İki devalvasiyanın dərsi: Kölgə bazarı necə böyüyür? - AKTUAL
Dünən, 00:57 |
|
|
|
| • Qənirə Paşayevanın büstü hazırlandı - FOTOLAR
Dünən, 00:48 |
|
|
|
| • Nazirin dostu olan məmur ƏRKÖYÜNLÜK EDİR - Deyir ki, toxunulmazdır...
Dünən, 00:45 |
|
|
|
| • Robert Köçəryanın atasının azərbaycanlı olması Ermənistanı qarışdırdı - Siyasi xaosun dibi
Dünən, 00:38 |
|
|
|
| • “Rəhimə xanım bizə bir dəfə zəng vurub dedi ki...” - Hacı İsmayılov
Dünən, 00:27 |
|
|
|
| • İlham Tahirovdan akademikin təklifinə sərt reaksiya - “Dilimizi korlayan "parazit sözlər"i...”
Dünən, 00:24 |
|
|
|
| • Bakı və Brüssel arasında balans bərpa olundu -ŞƏRH
Dünən, 00:21 |
|
|
|
| • ADSEA 8 milyonu hara xərclədi? - Prezidentin açılışını etdiyi yolu görün nə hala saldılar
Dünən, 00:17 |
|
|
|
| • Deputat, professor dolana bilmirsə, vətəndaş nə etsin? - HƏQİQƏTƏN DƏ...
Dünən, 00:10 |
|
|
|
| • "Artıq Ermənistan tərəfi faktiki olaraq Azərbaycanın gücünü qəbullanıb..." - FAKT BUDUR!
Dünən, 00:06 |
|
|
|
| • "Adam heç bilmir ki, necə baş verdi..." - VİDEO
Dünən, 00:02 |
|
|
|
| • İsrail və Suriya nümayəndələri Bakıda görüşüb - CNN
17-05-2025, 23:58 |
|
|
|
| • İmtahanda nə baş verib? - Şagirdlər ağlayaraq çıxdı
17-05-2025, 23:55 |
|
|
|
| • Leyla Əliyevanın qızı dünya çempionatında finala yüksəldi - FOTO
17-05-2025, 23:51 |
|
|
|
| • Prezident İlham Əliyevin Zirvə görüşü: - Avropa liderləri Azərbaycanın yeni siyasi reallıqlarını qəbul edir
17-05-2025, 18:03 |
|
|
|
| • Ermənilər daha bir mahnımızı oğurladı - Xalq artistindən reaksiya (VİDEO)
17-05-2025, 17:47 |
|
|
|
| • Elçin Quliyev generalı işdən çıxardı
17-05-2025, 17:44 |
|
|
|
| • Lavrov və Rubio Rusiya-Ukrayna danışıqlarını müzakirə edib - FOTO
17-05-2025, 17:40 |
|
|
|
| • Qubada yaşayış evi sürüşmə təhlükəsi ilə ÜZ-ÜZƏ – Qəzalı ev niyə təmir olunmur?
17-05-2025, 12:37 |
|
|
|
| • Rusiya ilə bundan sonra NƏ OLACAQ?
17-05-2025, 12:28 |
|
|
|
| • Bakı bunu tələb edir – Putin Paşinyana ona görə qəzəbləndi
17-05-2025, 12:18 |
|
|
|
| • “Tərtər işi”nə görə Ali Məhkəməyə müraciət EDİLDİ - DETALLAR
17-05-2025, 12:10 |
|
|
|
| • “Mən o kişiyə qulaq asdım, hərəkəti pis hərəkətdir” - Ağsaqqal deputat
17-05-2025, 12:08 |
|
|
|
| • Sabiq məhkəmə sədrinə 4615 manat pensiya hesablandı - Narazı qaldı
17-05-2025, 12:04 |
|
|
|
| • Azərbaycanlı aşpaz və kuryer adam OĞURLADI - TƏFƏRRÜAT
17-05-2025, 11:33 |
|
|
|
| • Paytaxtda növbəti genişmiqyaslı təmizlik işləri aparılıb - FOTO
17-05-2025, 11:26 |
|
|
|
| • Qriqoryan Tehranda Əraqçı ilə görüşüb – Ermənistan-İran xəttində yeni mesajlar
17-05-2025, 11:24 |
|
|
|
| • İstanbulda nəticəsiz görüş və ya “biz ancaq ABŞ-la danışa bilərik”
17-05-2025, 11:21 |
|
|
|
| • “Putinin tankları palçığa batmasaydı, 5 saata Kiyevdə olardılar” - Tramp
17-05-2025, 11:13 |
|
|
|
| • Putin Trampla görüşənədək məsələni həll etməlidir: İki yoldan biri ilə - ŞƏRH
17-05-2025, 11:03 |
|
|
|
| • "O çörək sənə zəhər olsun"
17-05-2025, 10:58 |
|
|
|
|
