"Taliban" ABŞ-dan asılı vəziyyətə düşüb
Tarix: 21-08-2021, 09:10 | Çap et
Əfqanıstanı ələ keçirən Taliban hərəkatı ölkənin Mərkəzi Bankındakı milyardlarla dollara sahib ola bilmir. Beynəlxalq Valyuta Fondu da terrorçulara yardım göstərməkdən imtina edib. Siyasi təlatümlərin ağuşunda olan ölkə iqtisadiyyatı pulsuzluqla üz-üzə qalıb.
Sputnik Azərbaycan bildirir ki, bu barədə Associated Press yazır.
Talibanın ümid etdiyi vəsaitlərin əksəriyyətinə Amerika və beynəlxalq təşkilatlar nəzarət edir. Qərb ölkələri bu vəziyyəti Əfqanıstanın yeni hökumətinə təzyiq vasitəsi kimi nəzərdən keçirirlər. Üstəlik, Talibanın hazırda pulları almaq üçün institusional stukturları yoxdur – bu isə ona iqtisadiyyatı idarə etməyə mane olur. Ölkənin təsərrüfat həyatı şəhərlərdə yerləşməyə başlayıb, ÜDM isə taliblərin iyirmi il bundan qabaq hakimiyyətdə olduqları vaxtdakından üç dəfə artıb. Defisit iqtisadi resessiyaya, o isə öz növbəsində 36 milyon əfqan üçün humanitar böhranın güclənməsinə səbəb ola bilər.
Üstəlik, taliblər hələ də xarici ölkələrin diplomatlarının maliyyə məsələlərində kiminlə danışıq aparmalı olduğunu bəyan etməyiblər. ABŞ Prezidenti Co Bayden deyib ki, Talibanın qlobal iqtisadiyyatın bir hissəsi olmaq istəyib-istəmədiyini bilmir. Mümkündür ki, yeni hökumət əcnəbi vasitələrsiz keçinməyi güman edir.
Taliban sonuncu dəfə Əfqanıstanda hakim olanda sakinlərin gündəlik qazancları 1 dollardan aşağı idi. Dünya Bankının məlumatına görə, Amerika əsgərlərinin orada olduğu müddətdə əhali üzrə ÜDM təxminən üç dəfə artdı. Əfqanıstanda mobil telefonlar peyda oldu, Coca-Cola və Airbnb biznesini açdı – bütün bunların isə qlobal iqtisadi qurumlara əlçatanlığa ehtiyacı var. NATO qüvvələrinin köməyi ilə hökumət qoşunlarının radikal terrorçu qruplara qarşı müharibəsi zamanı ölkənin iqtisadiyyatı ticarətdən xeyli asılı səviyyəyə düşdü. O zaman idxalın həcmi ildə 8 milyard dollara çatırdı. Bu, ixracdan təxminən on dəfə çox idi.
Əfqanıstanda valyuta ticarəti də dayanıb. ABŞ buralara dollar tədarük etmir, bu səbəbdən əfqan valyutası ucuzlaşır və inflyasiya sürətlənir.
Ekspertlər deyirlər ki, hakimiyyət dəyişikliyini maliyyələşdirən mənbələrə əvvəlkitək çıxışları olsa da, taliblərin ölkə üzrəində tam nəzarət qurması üçün bu kifayət etmir. İqtisadiyyatı xilas etmək üçün taliblər qlobal imiclərinə çəki-düzən verməli, eyni zamanda da öz əsgərlərinin, ultramühafizəkar müsəlmanların dəstəyindən məhrum olmamalıdırlar.
İqtisadçılar hesab edirlər ki, Taliban Cənubi Asiyada nüfuz sahibi olmaq istəyən ölkələrlə diplomatik əlaqələr barədə fikirləşməlidir. Məsələn, Çin artıq Əfqanıstanda sabitliyin bərqərar olmasında maraqlı olduğunu bəyan edib. Çinlilərin diqqətini litium çəkir – iqtisadi cəhətdən perspektivli metal mobil qurğular və avtomobillər üçün akkumulyatorların istehsalında istifadə olunur. Analitiklərin hesablamalarına görə, Əfqanıstanda bu nadir metalın ehtiyatlarının qiyməti 2020-ci ildə 1-3 trilyon dollar olub.
Kabili ələ keçirən taliblər böyük hissəsi Nyu-Yorkun Federal Ehtiyat Sistemində (FED) yerləşən Əfqanıstan Mərkəzi Bankının ehtiyatından olan pullara sahib ola bilmədilər. Avqustun 23-də Əfqanıstan Beynəlxalq Valyuta Fondundan 450 milyon dollar alası idi. Bu pullar iqtisadi böhranla mübarizə üçün nəzərdə tutulmuşdu, ancaq BVF yeni əfqan hökumətinin tanınmasında “beynəlxalq ictimaiyyətdə konkret fikir olmaması” səbəbindən bu vəsaitə çıxışı bağlayıb.
* Taliban - 1994-cü ildə yaranan və 1996–2004-cü illər arası Əfqanıstanın bütün ərazisini idarə etmiş hərəkatdır. 2003-сü ildə BMT TŞ tərəfindən terror təşkilatı kimi tanınıb.
|
|
|
|
|
|
|
|
Putin SSRİ-ni bərpa edə biləcəkmi?
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| • "Bəzən bir klipə bir evin pulunu xərcləmişəm"
Bu gün, 16:36 |
|
|
|
| • Ermənistanda təşviş: sərhəddə yaşayan sakinlərə xəbərdarlıq edildi - "Məlumat var ki…"
Bu gün, 16:35 |
|
|
|
| • "Həmin şəxslər ora təhrik edilərək gətirilib" - İmişlinin sabiq deputatı
Bu gün, 16:33 |
|
|
|
| • Putin Pezeşkiana samovar və rəsm hədiyyə etdi
Bu gün, 16:31 |
|
|
|
| • İmişlidə qəzada xəsarət alan qız Bakıdakı xəstəxanaya köçürüldü - Vəziyyəti necədir?
Bu gün, 16:29 |
|
|
|
| • Gecə Bakı küçələrində vəlvələ salan "avtoş" həbs edildi
Bu gün, 13:59 |
|
|
|
| • Ermənistan maşınları yolda qaldı - SƏBƏB
Bu gün, 13:55 |
|
|
|
| • Bələdiyyə seçkilərini müşahidə üçün beynəlxalq müşahidəçilər tərəfindən MSK-ya müraciət daxil olmayıb
Bu gün, 13:48 |
|
|
|
| • "O zaman Azərbaycan hökuməti kömək üçün məhz Gürcüstana müraciət etmişdi..." - deputat
Bu gün, 13:44 |
|
|
|
| • Ermənistan ordusu qadınların ümidinə qalır - FAKT BUDUR!
Bu gün, 13:39 |
|
|
|
| • Professor Nizaməddin Şəmsizadə komaya düşüb
Bu gün, 13:34 |
|
|
|
| • Artıq zamanıdır: Müəyyən qaydalarla quru yol açılmalıdır - ÇAĞIRIŞ
Bu gün, 13:02 |
|
|
|
| • İmişlidə ictimai yerdə törətdikləri xuliqanlıq hərəkətlərinə görə bir qrup şəxs həbs edilib - DİN araşdırma aparır
Bu gün, 12:52 |
|
|
|
| • Dünyanın gözlədiyi gün: Konsert, ziyafət, qalmaqal bir arada
Bu gün, 12:15 |
|
|
|
| • Cızıq telefon, nasaz paltaryuyan, xarab ütü... – Və qarşında bağlı qapı
Bu gün, 12:13 |
|
|
|
| • Obamanın etdiyi vicdansızlıq idi - Lavrov
Bu gün, 12:02 |
|
|
|
| • HÜSEYN ABDULLAYEVİN ANASI PREZİDENTDƏN KÖMƏK İSTƏYİR - "Mənimlə görüşə taqətsiz vəziyyətdə gətirdilər..."
Bu gün, 11:59 |
|
|
|
| • İmişlidə qəzaya səbəb olan şəxsin 17 yaşı var imiş... - TƏFƏRRÜAT
Bu gün, 11:57 |
|
|
|
| • "Yas mərasimi üçün kredit götürürlər" - BU FAKTDIR!
Bu gün, 11:43 |
|
|
|
| • Vitali Balasanyan Bakıya məktub ünvanladı: nələr yazıb? - Başı qaçıb...
Bu gün, 11:41 |
|
|
|
| • Pezeşkian ondan elə bir şey xahiş etdi ki... - Putin qəzəbləndi
Bu gün, 10:49 |
|
|
|
| • AYNA-nın yaratdığı xaos BÖYÜYÜR - “Parkinqə giriş var, çıxış yoxdur”
Bu gün, 10:45 |
|
|
|
| • Sosial şəbəkələrdə 160 manata dinləmə cihazları satılır - XƏBƏRDARLIQ
Bu gün, 10:35 |
|
|
|
| • "Space"nin keçmiş rəhbərinə vəzifə verildi - BUNDAN SONRA...
Bu gün, 10:33 |
|
|
|
| • İrana zərbə halında Tehranın cavabı necə olacaq? - Karden
Bu gün, 10:28 |
|
|
|
| • "Bu hökumət belə bir addım atsa..." - Qriqoryan nədən qorxur?
Bu gün, 10:25 |
|
|
|
| • Tramp hamının planını pozub... - "Washington Post"
Bu gün, 10:02 |
|
|
|
| • ABŞ-də “TikTok” fəaliyyətini dayandırıb
Bu gün, 09:59 |
|
|
|
| • Ukrayna hərbçiləri əks-hücuma keçdi: ruslar itki verdi
Bu gün, 09:40 |
|
|
|
| • "İri bankların əsas problemi odur ki, acgözdürlər..." - HƏQİQƏTƏN DƏ...
Bu gün, 09:37 |
|
|
|
| • Overçuk işarə etdi ki, başımıza nələr gələ bilər - Qriqoryan
Bu gün, 09:16 |
|
|
|
| • Bakı ilə Tiflis yaxınlaşırsa... - ŞƏRH
Bu gün, 09:14 |
|
|
|
| • "Azərbaycanın yeni nəsli bu münaqişəni unudacaq..." - deputat
Bu gün, 09:10 |
|
|
|
| • ABŞ İrəvanın qarantı ola bilməz: heç xəritədə tapmırlar… - Karden
Bu gün, 09:07 |
|
|
|
| • “Qadınlarımız ulduz xəstəliyinə tutulub, daha rahat həyat yaşamaq istəyirlər”
Bu gün, 07:11 |
|
|
|
| • İrana qarşı “silah” Türkiyəyə keçir: Razılaşma pozula bilər – Yeni münaqişə anonsu
Bu gün, 07:08 |
|
|
|
| • Bu gün 800-ə yaxın bakalavr magistraturaya sınaq imtahanı verəcək - DİQQƏT
Bu gün, 07:05 |
|
|
|
| • Bayden-Paşinyan anlaşması Tramp üçün nə qədər əhəmiyyətlidir? - İNCƏLƏMƏ
Bu gün, 01:43 |
|
|
|
| • Azərbaycanda meymunçiçəyinə görə qapanma olacaq? - AKTUAL
Bu gün, 01:40 |
|
|
|
| • “Komedixana”dan həkimləri parodiya: əməliyyat otağında ad günü partisi və rəqqasə - VİDEO
Bu gün, 01:37 |
|
|
|
| • Qəbul imtahanları nə vaxtdan elektron formada keçiriləcək? - AKTUAL
Bu gün, 00:38 |
|
|
|
| • Ağlar günə qalan Naxçıvan səhiyyəsi... - İTTİHAM VAR...
Bu gün, 00:31 |
|
|
|
| • Niyam Salaminin yarım milyon borcu üzə çıxdı - DETALLAR
Bu gün, 00:23 |
|
|
|
| • Gəncə Tibb Kollecində rüşvət tələb olunur? - BU NƏDİ BELƏ?
Bu gün, 00:20 |
|
|
|
| • "5 kişi üstümə cumub telefonu əlimdən aldılar" - TƏFƏRRÜAT
Dünən, 23:07 |
|
|
|
| • Keşiş Baqrat İrana gizli səfər etdi: kimlərlə görüşəcək? - “Part”
Dünən, 23:05 |
|
|
|
| • Əzəli rəqiblər elan etdi: Kreml Tehranı razı salıb, yeni təhdid odur - NƏ BAŞ VERİR?
Dünən, 22:10 |
|
|
|
| • Kamilənin adından dələduzluq - FOTOLAR
Dünən, 22:06 |
|
|
|
| • Abdolbari Gozal vəfat etdi
Dünən, 22:03 |
|
|
|
| • Milli Qəhrəman Hökümə Əliyevanın atasının bank kartından pul oğurlayan şəxs həbs edilib - FOTO
Dünən, 22:00 |
|
|
|
|
