Qorxunc tarix təkrarlanır: Əfqanıstanın aqibəti necə olacaq? - ARAŞDIRMA
Tarix: 17-07-2021, 09:53 | Çap et
Əfqanıstanda 1978-ci ildən başlayan vətəndaş müharibəsini dayandırmaq mümkün olmadı. Bu konteksdə hazırda Taliban hərəkatının irəliləyişləri ölkədə daha əvvəlki illərdə baş verənləri xatırladır. Qorxulu ssenari Talibanın SSRİ ordusunun 1980-cı illərin sonunda Əfqanıstandan çıxmasından sonra etdiyi kimi, ABŞ-ın ölkədən çıxmasından sonra yenidən ölkəni ələ keçirməsi reallığıdır.
Teleqraf.com xatırladır ki, uzun illərdir ən böyük insan fəlakətinin müşahidə olunduğu Əfqanıstanda ABŞ və NATO ordusunun çəkilməsini fürsət bilən Talibanın ölkəni feodal dövrə qaytarmaq istəyi ən qorxunc ideya kimi gündəmə daşınıb.
Talibanın ölkəyə nəzarəti gedərək artırması buradan qaçıb canını xilas etmək istəyən minlərlə əfqanı yollara töküb. Bəzi vətəndaşlar ölkə xaricinə çıxmaq üçün cəhdlər edərkən, bəziləri də Talibanın nəzarətindəki bölgələri tərk edərək Əfqanıstan ordusunun nəzarətindəki bölgələrə keçir. Amma bu bölgələrin də daha nə qədər Əfqan ordusunun nəzarəti altında qalacağı qeyri-müəyyəndir.
Artıq Taliban Əfqanıstanın İran, Tacikistan, Türkmənistan və Pakistanla sərhədindəki bəzi keçid məntəqələrinə nəzarəti ələ keçirib. Taliban ölkədə sosial həyatı yenidən dəyişdirmək ərəfəsindədir. Bir oğlanla telefonla danışdığı üçün şallaqlanan qadının ardınca Talibanın nəzarətindəki bölgələrdə üz qırxmaq və siqaret çəkməyin qadağan olunduğu, qadınların evdən çıxmasına icazə verilmədiyi yönündə yeni xəbərlər ortaya çıxır. Eyni zamanda Talibanın hökm etdiyi bölgələrdə Əfqanıstan bayrağının rəngləri olan yaşıl və qırmızı geyinmək də qadağan olunub.
Hazırda Taliban iddia edir ki, ölkənin 85 faizinə nəzarəti ələ keçirib. Bu vəziyyət SSRİ-nin 1989-cu ildə Əfqanıstandan çıxmasından sonra yaşananları xatırladır. Əfqanıstan Demokratk Partiyası 1978-ci ildə etdiyi inqilabla Əfqanıstan Respublikasına son qoyaraq Əfqanıstan Demokratik Respublikasını qurdu. Bunun ardınca hökumətə qarşı çıxışlar başlandı və bu, vətəndaş müharibəsinin əsasını qoydu. 1989-cu ildə SSRİ Əfqanıstandan çıxdıqdan sonra bu günə bənzər hadisə yaşandı. Ölkəyə nəzarəti 85 faiz itirən Məhəmməd Nəcibullah hökumətinə Taliban tərəfindən son verildi.
1996-cı ildə paytaxt Kabilə daxil olan Taliban döyüşçüləri BMT-nin ofisinə sığınan Nəcibullahı zorla oradan çıxararaq əvvəl işgəncə verdi, sonra yaralı halda qardaşı Şahpur Əhmədzadə ilə birlikdə elektrik dirəyindən asaraq öldürdü. İndi ABŞ ordusunun Əfqanıstandan çıxmasından sonra eyni ssenarinin yaşana biləcəyi dünyada ciddi narahatlıq yaradıb. ABŞ Əfqanıstandan 20 ildən sonra çıxarkən ona köməklik, tərcüməçilik edən və ABŞ-a görə təhlükəli durumla üzləşə biləcək əfqanları da ölkədən çıxarır. Bəzi rəqəmlərə görə, onların sayı 3 mindən çoxdur. Ehtimal olunur ki, Talibanın “satqın” elan edəcəyi bu əfqanların viza və digər problemləri həll olunana qədər onlar Əfqanıstandan çıxarılıb ABŞ bazalarından birinə yerləşdiriləcək.
Yeri gəlmişkən, indiyə qədər ABŞ ən uzunmüddətli müharibəni Əfqanıstanda aparıb. 2001-ci ildən bu yana davam edən müharibədə Əfqanıstanda 71 mindən çox mülki insan ölüb. Eyni zamanda 70 mindən çox əfqan hərbçisinin həyatını itirdiyi qeyd olunur. ABŞ və digər NATO ölkəsi ordusu 3 min 500 əsgər itki verib. Ehtimal olunur ki, 3 min 800-dən çox özəl təhlükəsizlik şirkətində çalışanların həyatına son qoyulub.Buna qarşı Taliban və digə silahlı qrupların itkiləri 84 min nəfər olub.2,7 milyon insan ölkədən qaçarkən 3,2 milyon insan da evlərini tərk edərək başqa yerlərə köçüb.
Bu müddət ərzində ABŞ Əfqanıstanın inşası üçün 143 milyard dollar, müharibə əlillərinin müalicəsi üçün 296 milyard dollar xərcləyib. Əfqanıstanda ABŞ-ın son 20 ildə xərclədiyi toplam maliyyə 2,6 trilyon dollardır. İndi ölkəni sürətlə ələ keçirən Taliban hərəkatı bildirir ki, 3 aylıq atəşkəs elan edə bilər. Bunun qarşılığında həbsdə olan 7 min məhkum azad edilməli və hərəkatın adır BMT-nin qara siyahısından çıxarılmalıdır.
|
|
|
|
|
|
Putin SSRİ-ni bərpa edə biləcəkmi?
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• Erməni diasporuna son "hədiyyə" - İNCƏLƏMƏ
Bu gün, 00:20 |
|
|
|
• "Bu siyasi əlaqələrimiz bütün qonşular üçün nümunə ola bilər..." - deputat
Bu gün, 00:18 |
|
|
|
• "Elə kişiyə cəmiyyətdə hörmət olmaz.."
Bu gün, 00:15 |
|
|
|
• Rusiya ilə hərbi əməkdaşlığa çalışacağıq - Pezeşkian
Bu gün, 00:12 |
|
|
|
• Qayıbovun fəaliyyəti TƏFTİŞ OLUNACAQ - nazir özünü hədəfə çevirib?
Bu gün, 00:05 |
|
|
|
• “Welcome back Trump”: - ümidlər, narahatlıqlar və mübahisəli təsirlər
Bu gün, 00:03 |
|
|
|
• Fransanın gizli təlimi: - kod adı “Perseus”
Bu gün, 00:02 |
|
|
|
• Qanlı 20 Yanvar faciəsindən 35 il ötür - ANIM
Bu gün, 00:00 |
|
|
|
• Zəngilan şəhər inzibati binasının tikintisinə 5,3 milyon ayrılıb
Dünən, 22:26 |
|
|
|
• Samir Abasov yenə öz ampluasında - "Hansı futbola dominant deyirsiniz?"
Dünən, 22:24 |
|
|
|
• "25 min manat verdilər getmədim"
Dünən, 22:22 |
|
|
|
• Azərbaycanda iki dövlət qurumunun ləğvinə BAŞLANILDI - DETALLAR
Dünən, 22:19 |
|
|
|
• "Bəzən bir klipə bir evin pulunu xərcləmişəm"
Dünən, 16:36 |
|
|
|
• Ermənistanda təşviş: sərhəddə yaşayan sakinlərə xəbərdarlıq edildi - "Məlumat var ki…"
Dünən, 16:35 |
|
|
|
• "Həmin şəxslər ora təhrik edilərək gətirilib" - İmişlinin sabiq deputatı
Dünən, 16:33 |
|
|
|
• Putin Pezeşkiana samovar və rəsm hədiyyə etdi
Dünən, 16:31 |
|
|
|
• İmişlidə qəzada xəsarət alan qız Bakıdakı xəstəxanaya köçürüldü - Vəziyyəti necədir?
Dünən, 16:29 |
|
|
|
• Gecə Bakı küçələrində vəlvələ salan "avtoş" həbs edildi
Dünən, 13:59 |
|
|
|
• Ermənistan maşınları yolda qaldı - SƏBƏB
Dünən, 13:55 |
|
|
|
• Bələdiyyə seçkilərini müşahidə üçün beynəlxalq müşahidəçilər tərəfindən MSK-ya müraciət daxil olmayıb
Dünən, 13:48 |
|
|
|
• "O zaman Azərbaycan hökuməti kömək üçün məhz Gürcüstana müraciət etmişdi..." - deputat
Dünən, 13:44 |
|
|
|
• Ermənistan ordusu qadınların ümidinə qalır - FAKT BUDUR!
Dünən, 13:39 |
|
|
|
• Professor Nizaməddin Şəmsizadə komaya düşüb
Dünən, 13:34 |
|
|
|
• Artıq zamanıdır: Müəyyən qaydalarla quru yol açılmalıdır - ÇAĞIRIŞ
Dünən, 13:02 |
|
|
|
• İmişlidə ictimai yerdə törətdikləri xuliqanlıq hərəkətlərinə görə bir qrup şəxs həbs edilib - DİN araşdırma aparır
Dünən, 12:52 |
|
|
|
• Dünyanın gözlədiyi gün: Konsert, ziyafət, qalmaqal bir arada
Dünən, 12:15 |
|
|
|
• Cızıq telefon, nasaz paltaryuyan, xarab ütü... – Və qarşında bağlı qapı
Dünən, 12:13 |
|
|
|
• Obamanın etdiyi vicdansızlıq idi - Lavrov
Dünən, 12:02 |
|
|
|
• HÜSEYN ABDULLAYEVİN ANASI PREZİDENTDƏN KÖMƏK İSTƏYİR - "Mənimlə görüşə taqətsiz vəziyyətdə gətirdilər..."
Dünən, 11:59 |
|
|
|
• İmişlidə qəzaya səbəb olan şəxsin 17 yaşı var imiş... - TƏFƏRRÜAT
Dünən, 11:57 |
|
|
|
• "Yas mərasimi üçün kredit götürürlər" - BU FAKTDIR!
Dünən, 11:43 |
|
|
|
• Vitali Balasanyan Bakıya məktub ünvanladı: nələr yazıb? - Başı qaçıb...
Dünən, 11:41 |
|
|
|
• Pezeşkian ondan elə bir şey xahiş etdi ki... - Putin qəzəbləndi
Dünən, 10:49 |
|
|
|
• AYNA-nın yaratdığı xaos BÖYÜYÜR - “Parkinqə giriş var, çıxış yoxdur”
Dünən, 10:45 |
|
|
|
• Sosial şəbəkələrdə 160 manata dinləmə cihazları satılır - XƏBƏRDARLIQ
Dünən, 10:35 |
|
|
|
• "Space"nin keçmiş rəhbərinə vəzifə verildi - BUNDAN SONRA...
Dünən, 10:33 |
|
|
|
• İrana zərbə halında Tehranın cavabı necə olacaq? - Karden
Dünən, 10:28 |
|
|
|
• "Bu hökumət belə bir addım atsa..." - Qriqoryan nədən qorxur?
Dünən, 10:25 |
|
|
|
• Tramp hamının planını pozub... - "Washington Post"
Dünən, 10:02 |
|
|
|
• ABŞ-də “TikTok” fəaliyyətini dayandırıb
Dünən, 09:59 |
|
|
|
• Ukrayna hərbçiləri əks-hücuma keçdi: ruslar itki verdi
Dünən, 09:40 |
|
|
|
• "İri bankların əsas problemi odur ki, acgözdürlər..." - HƏQİQƏTƏN DƏ...
Dünən, 09:37 |
|
|
|
• Overçuk işarə etdi ki, başımıza nələr gələ bilər - Qriqoryan
Dünən, 09:16 |
|
|
|
• Bakı ilə Tiflis yaxınlaşırsa... - ŞƏRH
Dünən, 09:14 |
|
|
|
• "Azərbaycanın yeni nəsli bu münaqişəni unudacaq..." - deputat
Dünən, 09:10 |
|
|
|
• ABŞ İrəvanın qarantı ola bilməz: heç xəritədə tapmırlar… - Karden
Dünən, 09:07 |
|
|
|
• “Qadınlarımız ulduz xəstəliyinə tutulub, daha rahat həyat yaşamaq istəyirlər”
Dünən, 07:11 |
|
|
|
• İrana qarşı “silah” Türkiyəyə keçir: Razılaşma pozula bilər – Yeni münaqişə anonsu
Dünən, 07:08 |
|
|
|
• Bu gün 800-ə yaxın bakalavr magistraturaya sınaq imtahanı verəcək - DİQQƏT
Dünən, 07:05 |
|
|
|
• Bayden-Paşinyan anlaşması Tramp üçün nə qədər əhəmiyyətlidir? - İNCƏLƏMƏ
Dünən, 01:43 |
|
|
|
|