Demək olar ki, paytaxtın bütün böyük marketlərində təşkil olunan endirim kampaniyaları bütün müştərilərin diqqətini cəlb edir.
Bəzən belə kampaniyalar zamanı marketlərin rəflərinə düzülən məhsullar ya vaxtı keçmiş olur ya da son istifadə tarixinə bir neçə gün qalmış.
Vətəndaşlar bu tarixlərə fikir vermir və alır lakin bir neçə gün sonra məhsulu istifadə edir. Bildiyiniz kimi bu hallarda zəhərlənmələr baş verə bilər.
Marketlərin bu strategiyası nə dərəcədə düzgündür? Belə kampaniyalara icazə varmı? Belə hallara görə cərimələnə bilərmi marketlər?
Marketinq məsələləri üzrə ekspert Səfər Aslanov “Referans”-a açıqlamasında bu sualları cavablandırıb.

“Azərbaycanın istehlakçı hüquqları və qida təhlükəsizliyi ilə bağlı mövcud qanunvericiliyinə görə, marketlərin son istifadə tarixinə yaxın məhsulları endirim adı altında satışa təqdim etməsi müəyyən şərtlərlə mümkündür. Lakin bu strategiya bir sıra etik və hüquqi məsələləri də özü ilə gətirir. Azərbaycanın "İstehlakçı hüquqları" qanunu və "Qida təhlükəsizliyi haqqında" qanunlarına əsasən, istehlakçıların sağlamlığı və təhlükəsizliyi birinci dərəcəli məsələdir. Marketlər və digər pərakəndə satış nöqtələri istehlakçılara təklif etdikləri məhsulların təhlükəsiz olmasını təmin etməlidir. Bu qanunvericiliyə görə, satışa çıxarılan hər bir qida məhsulu son istifadə tarixinə, saxlanma şəraitinə və digər təhlükəsizlik tələblərinə uyğun olmalıdır”.
Marketoloq bildirib ki, son istifadə tarixi keçməmiş və düzgün saxlama şəraitində olan məhsullar istehlak üçün təhlükəsizdir. Lakin son istifadə tarixinin yaxınlaşması ilə məhsulun keyfiyyəti zəifləyə bilər.
“Buna baxmayaraq, marketlərin belə məhsulları endirimli qiymətə satması hüquqi olaraq mümkündür. Bu cür endirimli satışlar, daha çox son istifadə tarixi keçməmiş və ya keçməyə çox az vaxtı qalmış məhsullar üçün tətbiq edilir. Marketlər adətən belə məhsulları "yaxın son istifadə tarixi" və ya "endirimli məhsullar" kimi qeyd edir. Bu, istehlakçılara məlumatlı seçim etməyə imkan verir. Əgər marketlər məhsulları endirimlə satırlarsa, istehlakçıya məhsulun son istifadə tarixi barədə dəqiq məlumat verilməlidir. Bu, məhsulun təhlükəsizliyini təmin etmək üçün vacibdir. İstehlakçıların son istifadə tarixini nəzərə alaraq məhsul alması, xüsusilə qida məhsulları üçün, sağlamlıq baxımından əhəmiyyətlidir. Qida təhlükəsizliyi üzrə müvafiq orqanlar, belə məlumatların düzgün və açıq şəkildə təqdim edilməsini tələb edir”.
Ekspert qeyd edib ki, Azərbaycan qanunvericiliyinə əsasən, istehlakçıların zəhərlənməsi və ya sağlamlıq problemləri yaşaması halında, məhsulun təhlükəsizliyi təmin edilmədikdə, marketlər hüquqi məsuliyyət daşıyır.
“Belə hallarda, marketlər cərimə və ya digər hüquqi məsuliyyətlərlə üzləşə bilər. Azərbaycan Qida Təhlükəsizliyi Agentliyi, həmçinin digər müvafiq qurumlar, istehlakçıları qorumaq məqsədilə mütəmadi olaraq yoxlamalar həyata keçirir və qanun pozuntuları aşkar edilərsə, cərimələr tətbiq edilir. Məsələn, əgər məhsulun son istifadə tarixi keçib və ya məhsul uyğun olmayan şəraitdə saxlanılıbsa, bu, istehlakçının sağlamlığına təhlükə yaradarsa, marketlər məsuliyyət daşıyır. Həmçinin, istehlakçılara qeyri-dəqiq məlumat verilməsi (məsələn, son istifadə tarixini gizlətmək və ya qeyri-dəqiq bildirişlər vermək) qanunla qadağandır və buna görə də cərimələr tətbiq oluna bilər”.
“Bəzi marketlərin son istifadə tarixi yaxın olan məhsulları endirimli qiymətə təklif etməsi qanunvericilik baxımından mümkündür, lakin bu təklif yalnız məhsulun təhlükəsiz olduğunu təmin edən şəraitdə həyata keçirilməlidir. Marketlər, bu cür təkliflərdə istehlakçılara düzgün məlumat verməli və təhlükəsizliyin təmin olunduğuna zəmanət verməlidir. Əks halda, istehlakçıların zəhərlənməsi və ya sağlamlıq problemləri yaşaması hallarında, qanunla nəzərdə tutulan cərimələr və digər hüquqi tədbirlər tətbiq oluna bilər”.
Səfər Aslanov son olaraq vurğulayıb ki, marketlərin bu strategiyasının etik və hüquqi baxımdan düzgün olub-olmaması, onların istehlakçılara təqdim etdiyi məhsulun təhlükəsizliyi və məlumatların düzgün verilməsindən asılıdır.