Sosial media dələduzluqları artıb - vətəndaşlar necə qorunsun
Son vaxtlar hətta tanınan, sosial mediada aktiv olan şəxslərin özləri də müxtəlif dələduzluqlara məruz qalırlar. Facebook, Wotsap üzərindən hesablar açılır və pul fırıldaqları həyata keçirilir. Hələ ötən gün sosial şəbəkələrdə “rent.yaxta”, “yaxtaların icarəsi” və digər adlar altında saxta elanlar yerləşdirməklə vətəndaşlara qarşı kütləvi dələduzluq edən şəxslərin müəyyən edilməsi ilə bağlı informasiyalar yayıldı.
DİN-in mətbuat xidmətindən verilən məlumata görə, paytaxtda polis əməkdaşları tərəfindən keçirilən tədbirlərlə bu əməlləri törədən 23 yaşlı Nihat Azadov və tanışı 23 yaşlı Şamama Mahmudova saxlanıldılar. Onlar ayrı-ayrı şəxslərdən müxtəlif məbləğlərdə pulu hissə-hissə onlayn yolla ilkin ödəniş formasında aldıqdan sonra həmin şəxsləri bloklayıblar.
Demək olar ki, hər gün müasir texnologiyalardan istifadə edərək yeni neodələduzluq növləri aşkara çıxır. Bəs insanlar bundan necə qorunmalıdırlar, dələduzların toruna düşməmək üçün nələrə diqqət etməlidirlər?
Mövzu ilə bağlı Musavat.com-a danışan informasiya texnologiyaları üzrə ekspert Fərhad Mirəliyev deyir ki, insanların rəqəmsal savadlılığı zəif olduqca belə fırıldaqçıların qurbanına çevriləcəklər.
“Belə fırıldaqçılar insanların kasb olmasından və maddi maraqlarının olmasından istifadə edirlər. Onlar bilirlər ki, əhalinin pul marağı var və asan yolla onu qazanmaq üçün təklif olunan bütün şərtlərlə razılaşacaqlar. Elə bundan istifadə edib lotereyalarda, bonuslarda, pul mükafatlarında iştiraka dəvətlə dələduzluqlarını həyata keçirirlər. Həmçinin insanları fishing saytlarına yönəltməyə çalışırlar. Vətəndaşlar da bilmədən göndərilən linklərə daxil olurlar və tora düşürlər.
Maliyyə piramidalarına da insanları belə şinikləndirici təkliflərlə cəlb edirlər. Əvvəlcədən xırda büdcə ayrılır, kiçik məbləğdə pul ayrılır və insanlarda inam yaradılır ki, bu ödənişlər davamlı olacaq. Məbləğ yığılır, dələduzlar lazım olan planı doldurur və ondan sonra layihəni bağlayıb qaçırlar.
Məktəblərdən başlayaraq güclü təbliğat aparılmalıdır. Fırıldaqçıları ifşa edən videolar televiziyalarda tez-tez yayımlanmalıdır. Banklar insanlara rəqəmsal xidməti və öz məhsullarını təklif edəndə mariflənməni də unutmmalıdırlar. Amma fırıldaqçılarla yüz faizli mübarizə aparmaq mümkün deyil. Çünki insanın nəyəsə inamı həmişə olacaq və kimlərsə də bundan istifadə edəcək.
Bütün dünyada belə hallar olur. 2019-cu ildə Bolqarıstanda bir xanım kriptovalyuta yaratdığını elan etmişdi. Sonradan məlum olmuşdu ki, həmin qadın məşhur fırıldaqçıdır. Onların üstünlüyü inandırmaq qabiliyyətinin güclü olmasındadır".
Demokratiya və İnsan Hüquqları Komitəsinin sədri, hüquq üzrə fəlsəfə doktoru Çingiz Qənizadə deyir ki, sosial şəbəkələr üzərindən fırıldaq artan xətlə davam edir və xarici işlər nazirliyi mütəmadi olaraq əhalini belə hallarla bağlı məlumatlandırır: "Bu cür dələduzlar yağışdan sonra çıxan göbələk kimi artırlar. Müxtəlif yollar fikirləşirlər, vasitələr tapırlar. Biri işə düzəltmək adı ilə pul atır, digəri yaxta icarəyə verdiyini deyir. Hətta xaricə səfərlər, tur adı altında da fırıldaqlar edilir. Eyni zamanda bank işçilərinin adından da dələduzluqlar edilir. Burada əhalinin maarifləndirilməsinə ehtiyac var. Belə dələduzlar çox peşəkardılar, onların qarşısını tam almaq mümkün deyil. Televiziyalarda çarxlar getməli, şou əhlinə ayrılan saatların yarım saatını belə şeylərə həsr etməlidirlər. Daha sivil və maariflənmiş əhalini aldatmaq çətindir. Bizdə isə savadsızlıq və pula hərislik belə fırıldaqçılara yol açır”.
|
|
|
|
|
|
|
|
Putin SSRİ-ni bərpa edə biləcəkmi?
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| • 2 nəfərin öldüyü tuneli tikən şirkət 138 milyonluq tender uddu - TƏFƏRRÜAT
Bu gün, 14:10 |
|
|
|
| • İsrail və Türkiyə arasında yeni SURİYA ÇATI... - Bakıdan ŞƏRH
Bu gün, 14:02 |
|
|
|
| • Makron Fransası sülh prosesini əngəlləyir - FAKT BUDUR!
Bu gün, 14:00 |
|
|
|
| • “RM Medicare Klinika”sında sertifikasiyadan kəsilənlər həkimlik edir - BU NƏDİ BELƏ?..
Bu gün, 13:58 |
|
|
|
| • "Ermənistan buna imkan vermir, - heç cür şərait yaratmaq istəmir"
Bu gün, 13:11 |
|
|
|
| • Meyiti tapılan bloger Nərmin bu klinikada əməliyyat olunub - 5 min veribmiş
Bu gün, 13:07 |
|
|
|
| • Vergi borcu olan şirkət 12 milyonluq tenderin qalibi olub - AY MAŞALLAH...
Bu gün, 13:03 |
|
|
|
| • Tovuz məktəbində zəhərlənənlərin sayı ARTDI
Bu gün, 13:01 |
|
|
|
| • Ermənistan konstitusiyası niyə DƏYİŞMƏLİDİR?
Bu gün, 12:56 |
|
|
|
| • "Vəziyyət təhlükəli hal alır, ox Ermənistanı göstərir" - Abramyan
Bu gün, 12:51 |
|
|
|
| • Ermənistan Macarıstanla saziş imzalayacaq - KİV
Bu gün, 12:49 |
|
|
|
| • “Para” BOKT-nin İdarə Heyəti və Müşahidə Şurasının tərkibi yenilənəcək
Bu gün, 12:42 |
|
|
|
| • KAPİTALBANK-ın ABSURD YANAŞMASI... - AXI NİYƏ?..
Bu gün, 12:33 |
|
|
|
| • Brüssel onlayn platformalara nəzarəti gücləndirir - GƏLİŞMƏ
Bu gün, 12:26 |
|
|
|
| • Kərəm Mustafayevin niyə dindirildiyi məlum oldu - Generallar məhkəməyə çağırıldı
Bu gün, 12:22 |
|
|
|
| • Hava şəraitinin yağıntılı keçəcəyi gözlənilir - belə deyirlər...
Bu gün, 12:20 |
|
|
|
| • Sosial media dələduzluqları artıb - vətəndaşlar necə qorunsun
Bu gün, 12:14 |
|
|
|
| • Gənc blogerin ölümü ilə bağlı YENİ DETALLAR
Bu gün, 12:10 |
|
|
|
| • Bakı sakininə qarşı 60 min ABŞ dolları məbləğində dələduzluq edilib
Bu gün, 12:08 |
|
|
|
| • “Camış balasına 100 manat verəcəklər, o demək deyil ki, uşağı camış balasından az istəyirlər” - Aqil Abbas
Bu gün, 12:02 |
|
|
|
| • Məhkəmə "Azercell"lə bağlı QƏRAR VERƏCƏK
Bu gün, 11:48 |
|
|
|
| • Sabiq icra başçısının qardaşı oğulları HAKİM QARŞISINDA
Bu gün, 11:45 |
|
|
|
| • Vaşinqtonun İranla bağlı acı etirafı
Bu gün, 11:40 |
|
|
|
| • Rusiya-Azərbaycan sazişinin layihəsi təsdiqlənib - DETALLAR
Bu gün, 11:38 |
|
|
|
| • Belə bir sui-qəsd təşkil etmək üçün Ukraynanın imkanları məhduddur
Bu gün, 11:37 |
|
|
|
| • Naxçıvanda 1.6 milyon manat sərmayə ilə yeni şirkət yaradılıb - “Şahbuz Office” MMC...
Bu gün, 11:35 |
|
|
|
| • ABŞ Azərbaycanın əsas ticarət tərəfdaşları sırasında 4 pillə yüksəlib
Bu gün, 11:33 |
|
|
|
| • Küçədə KÜTLƏVİ DAVA: azərbaycanlı məktəblilər saxlanıldı - TƏFƏRRÜAT
Bu gün, 11:28 |
|
|
|
| • Yeganə dələduzu ifşa etdi, başına iş gəldi - VİDEO
Bu gün, 11:27 |
|
|
|
| • Fuad Nəcəflinin ƏCAİB STATİSTİKASI... - Rəqəmlər bir başqa... reallıq tamam başqa...
Bu gün, 11:14 |
|
|
|
| • İbrahim Cəfərovu bir nəfərin idarə etdiyi 5 MMC ilə işbirliyi qurmağa sövq edən nədir - İLGİNC FAKTLAR...
Bu gün, 11:10 |
|
|
|
| • Xırdalanın yolları BURMA-BURMADIR... - NARAZILIQ VAR...
Bu gün, 11:02 |
|
|
|
| • Paşinyanla gizli anlaşma üzə çıxdı - 11 ölkədən 170 minlik ordu...
Bu gün, 10:56 |
|
|
|
| • Azərbaycanda bloger estetik əməliyyatdan iki gün sonra öldü
Bu gün, 10:53 |
|
|
|
| • Bakıda uşaq bağçasında azyaşlılara köhnə xörəklər verilir? - ARAŞDIRMALARA BAŞLANILDI
Bu gün, 10:50 |
|
|
|
| • 18 yaş əsgərlik üçün tezdir? - Psixoterapevt danışdı
Bu gün, 10:43 |
|
|
|
| • Azərbaycanın əsas sülh tələbləri gündəmdədir - İki şərt dəyişməyib
Bu gün, 10:38 |
|
|
|
| • Erməni separatçılarının işi: məhkəməyə səfirliklər dəvət olunsun? - AKTUAL
Bu gün, 10:35 |
|
|
|
| • `Azəriqaz`da yeni ixtisarlar gözlənilir... - BUNDAN SONRA...
Bu gün, 10:29 |
|
|
|
| • General polkovniki Qobustan İstintaq təcridxanasına rəis təyin etdi - ƏMR
Bu gün, 10:15 |
|
|
|
| • Ukrayna ordusunda döyüşən daha bir azərbaycanlı həlak oldu
Bu gün, 10:10 |
|
|
|
| • Prezident Administrasiyasında yeni təyinat - BUNDAN SONRA...
Bu gün, 10:06 |
|
|
|
| • Əli Vəliyev yenidən nazir müavini postuna QAYTARILIR? - İLGİNC İDDİALAR
Bu gün, 10:00 |
|
|
|
| • Ədliyyə Nazirliyinin həbsdə olan sabiq şöbə rəisi ilə bağlı qərar çıxarıldı
Bu gün, 09:53 |
|
|
|
| • Naxçıvanda vəzifəli şəxs cəzalandırıldı - TƏFƏRRÜAT
Bu gün, 09:48 |
|
|
|
| • Siyasi partiyalara maliyyə yardımı niyə artırılır? - AÇIQLAMA
Bu gün, 09:42 |
|
|
|
| • Ermənistanın yeni münaqişə planı – “Bakının ilk iki hədəfi bu olacaq”
Bu gün, 09:27 |
|
|
|
| • "Bu halda korrupsiya ilə mübarizənin effektivliyi olacaq" - ŞƏRH
Bu gün, 09:25 |
|
|
|
| • Ermənistan Fransa silahını rus pulu ilə alır - BU DA FAKT!
Bu gün, 09:23 |
|
|
|
| • «“Vesta Construction” şirkətinin bizə yaşatdığı zülm sərhəd tanımır…» - NARAZILIQ VAR...
Bu gün, 09:18 |
|
|
|
|
