İlham Əliyevin mesajları hansı paytaxtlaradır?

“Türk Dövlətləri Təşkilatı hazırda böyük potensiala malikdir. Azərbaycan daim bu qurumu gücləndirməyə sadiq olub. Bu, bir növ məşvərətçi qrup, şura, ölkələr qrupu kimi fəaliyyətə başlayıb, sonra isə transformasiya edib. O, böyük potensiala malikdir”. Prezident İlham Əliyev “Əl-Ərəbiyə” telekanalına Türk Dövlətləri Təşkilatı haqda danışarkən belə deyib. 

Prezident deyib ki, Türkiyə ilə Azərbaycanın çox sıx münasibətləri var və bu münasibətlər Şuşa Bəyannaməsinə əsaslanır: “Bu, hüquqi cəhətdən təkcə hər iki ölkə üçün deyil, bütün Türk dünyası üçün mühüm amildir. Keçən il biz Özbəkistanla müttəfiqlik münasibətləri haqqında müqavilə imzaladıq. Həmçinin Türk Dövlətləri Təşkilatının digər üzvləri ilə bizim strateji tərəfdaşlıq müqavilələrimiz və ya bəyannamələrimiz var. Beləliklə, bu, böyük potensialdır. Bizi köklərimiz birləşdirir və bu, təşkilatı nadir edir. Çünki digər beynəlxalq təşkilatlara baxsaq, onların hamısını deyil, bəlkə də bir qismini ortaq etnik qrup birləşdirir. Bəli, biz müxtəlif xalqlarıq, amma hamımızın kökləri ortaqdır və bu, türk etnik mənsubiyyətimizdən irəli gəlir. Ölkələrimizin əhalisinin sayı artır və bu da hər bir ölkə üçün vacib amildir. İqtisadi inkişafla dəstəklənəndə isə bu, üstünlük deməkdir. Ölkə kasıb olduğu zaman bəzən bunun mənfi nəticələri də olur. Amma bizim ölkələr kasıb deyil. Hər ölkə olmasa da, ölkələrimizin bir çoxu təbii sərvətlərə malikdir.

Bizim geniş coğrafiyamız var. Türkiyə qlobal miqyasda aparıcı hərbi gücdür və Türkiyə ordusu NATO daxilində ABŞ-dən sonra ikinci yerdədir. Azərbaycan Ordusu da özünü paradlarda deyil, döyüş meydanında nümayiş etdirdi. Həmçinin logistika. Bu gün dəhlizlərdən danışanda bizdən yan keçə bilməzsiniz. Siz bizim ərazimizdən, obyektlərimizdən istifadə edə bilərsiniz. Həm də vacib olan odur ki, təşkilatın bütün üzvlərində siyasi sabitlik, bir-biri və hamısı arasında dost münasibətlər mövcuddur. Bu, təşkilatı həqiqətən nadir edir. Ona görə də biz onu konkret layihələrlə, investisiyalarla, enerji, daşımalar, mədəniyyət layihələri ilə möhkəmləndirməliyik. Ona görə də mən gələcəkdə bu təşkilatı mühüm qlobal iştirakçılardan biri kimi görürəm. Beləliklə, bizim fikrimiz beynəlxalq arenada rol oynaya bilən, təkcə daxili məsələlərlə məşğul olmayan qlobal oyunçuya çevrilməkdən ibarətdir ki, həm də beynəlxalq arenada sabitləşdirici, müsbət rol oynasın və qonşular üçün imkanlar yaratsın. Bununla da biz belə bir nəhəng coğrafiyada heç kimə təhlükə törətməyən, lakin çoxları üçün fürsət hesab edilən güclü birlik qura biləcəyimizi nümayiş etdirək".

Qeyd edək ki, son aylar dünyada TDT-yə diqqət artıb, bu birliyi arzulamayan bəzi xristian ölkələrindən, eləcə Rusiyadan narahat siqnallar gəlməkdədir. “Türk Dövlətləri Təşkilatı öz Avropa İttifaqını qurur”, - deyə narahatlıqlar var. Prezident İlham Əliyevin bu açıqlamaları həmin dairələrin narahatlığını daha da artıracaq. Çünki dövlət başçısı TDT-nin həqiqətən də dünya düzəninə təsir edəcək iddialı təşkilata çevrilmək iddiasını təsdiqləyib.

Siyasi təhlilçi Sona Əliyeva “Yeni Müsavat”a bildirib ki, Türk Dövlətləri Təşkilatı son üç ildə xeyli güclənib: “Bu təşkilat dünyanın diqqətini özünə çəkməyi bacarıb. Ölkə başçısı İlham Əliyev də "Əl Ərəbiyyə"yə müsahibəsində bu məqama toxundu. Çünki TDT-də təmsil olunan ölkələrin böyük əksəriyyəti karbohidrogen yataqlara, təbii sərvətlərə malik olan məmləkətlərdir. Üstəlik, Təşkilata üzv ölkələrin prezidentləri tərəfindən həyata keçirilən fəaliyyətlər Türk dünyasının ortaq maraqlarına xidmət edir. İstanbul, Səmərqənd və Astana sammitlərindən sonra TDT-nin nüfuzunun daha da artdığını Qərb mətbuatı da dilə gətirir. TDT bu gün sadəcə liderlərin bir araya gəldiyi struktur olmaqdan çıxaraq, hər sahədə əməkdaşlığın inkişaf etdiyi, dərinləşdiyi bir quruma çevrilib.

Məsələnin digər tərəfi ondan ibarətdir ki, Türk Dövlətləri Təşkilatı artıq gələcəyin üçüncü qütbünü - Turan blokunu formalaşdırır. Yəni hazırda onun alt bünövrəsini hazırlayır. Beynəlxalq güclər, böyük oyunçular da bunun fərqindədirlər. Məhz bu səbəbdən də Turan Birliyini həzm edə bilməyən beyin mərkəzləri onun güclənməsindən əməlli-başlı narahatlıq keçirirlər. Bu baxımdan, Türk Birliyinin pozulmasına qarşı zaman-zaman alternativ həmlələr həyata keçirmək haqqında düşünürlər. Onlar anlayırlar ki, Türk Birliyi gələcəkdə təkcə siyasi yox, həm də hərbi-siyasi, iqtisadi güc mərkəzinə çevriləcək.

Bu baxımdan, Rusiya, Hindistan və Fransa kimi böyük oyunçular “şahmat taxta”sında yuxulayırlar ki, qəfil sərfəli gedişlər ağıllarına gəlsin. Amma qatar gedib. Türk Birliyinə qənim kəsilməyə çalışanlar bir çox hallarda onun daha da güclənməsinə şərait yaratmağa məcbur qalırlar".

Məsələ ilə bağlı Crossmedia.az-a açıqlama verən deputat Tənzilə Rüstəmxanlı isə qeyd edib ki, Prezident İlham Əliyevin Türk Dövlətləri Təşkilatının son Zirvə görüşündə etdiyi çıxış və qeyd olunan müsahibədə yer alan fikirləri Azərbaycanın qardaş dövlətlərlə həmrəyliyini, regional əməkdaşlıqda fəal rolunu və Türk dövlətlərinin birgə gücünün daha da möhkəmlənməsi məqsədini bir daha nümayiş etdirir: “Türk dünyasının qarşılıqlı əlaqəsi Sovet İttifaqının dağılmasından sonra kiçik addımlarla başlamış və bu gün də artmaqda davam edir. Beynəlxalq sistemin strukturunda baş verən dəyişikliklər və regional hadisələr kontekstində təşkilat getdikcə daha çox əhəmiyyət kəsb edir. Bu kontekstdə Azərbaycan başda olmaqla, Türkiyə, Qazaxıstan, Qırğızıstan və Özbəkistanın Türk Dövlətləri Təşkilatına verdiyi önəm getdikcə artır. Üzv dövlətlərin hər birinin strateji üstünlükləri var. Azərbaycanın regional gücü və enerji ehtiyatlarından ziyadə ərazi bütövlüyünü təmin etməklə strateji istiqamətdə təşkilatın koordinasiyalaşmasına töhfə verməsi buna misal ola bilər. Ona görə də müxtəlif məsələlərdə güclü tərəfləri olan dövlətlərin bir təşkilat daxilində qüvvələrini birləşdirməsi quruma üzv olan hər bir dövlətin maraqları baxımından vacibdir. Türk dövlətləri ilə münasibətlərin daha da möhkəmləndirilməsi Azərbaycanın xarici siyasətinin əsas prioritetlərindəndir. Etnik və mədəni köklərimiz, dilimiz, ortaq keçmişimiz mövcud münasibətlərin əsasını təşkil edir. Çağdaş dünyamızda türkdilli dövlətlər arasında əməkdaşlıq daha da güclənib və yeni, daha düşünülmüş, praqmatik mərhələsinə start verilib. Yeni bir dövrə qədəm qoyan Azərbaycan beynəlxalq təşkilatlarla, eləcə də Türk Dövlətləri Təşkilatı ilə sıx əməkdaşlığa malikdir”.